Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 19 april 2016

9999 (2015), documentaire van Ellen Vermeulen


Psychiatrische gedetineerden in België verstoken van behandeling

Filmmaakster Ellen Vermeulen bezocht anderhalf jaar lang de sombere gevangenis Merkplas in België waar gedetineerden met een psychiatrische achtergrond voor onbepaalde tijd worden vastgehouden. Ze filmt vijf personen en toont hun leven zonder commentaar. De lange, soms ook stilzwijgende shots geven de wanhoop van de aan hun eigen lot overgelaten kwetsbare gevangenen op indringende wijze weer. eHHelDe houding van de man op de omslag drukt dit al uit. Het was niet altijd duidelijk wie aan het woord was. Wellicht was het de bedoeling om de uitspraken en de beelden van de mannen als een ononderbroken jammerklacht te presenteren. Het is daarmee mogelijk dat ik uitspraken toeschrijf aan verkeerde personen. Hiervoor mijn verontschuldiging.

Vermeulen begint met een uitspraak van een man die alleen op de rug gefilmd wordt, wellicht omdat hij niet met zijn gezicht in beeld wilde. Hij zegt dat de film van Vermeulen fictie is en dat men daarin een rol speelt. Dat sluit mooi aan bij de uitspraak die Vondel ooit deed over het leven als een schouwtoneel waarin ieder zijn rol speelt en zijn deel krijgt. Helaas voor deze gedetineerden is hun deel wel erg karig. Ze staan op een rantsoen van pillen en zitten in Merkplas hun leven zwaar rokend uit.

Een van de vijf personen die in beeld komt heet Wilfried. Hij is herkenbaar aan de talisman om zijn hals, die afsteekt op zijn witte onderhemd. Hij stelt zich voor als koning Eenoog in het land der blinden. Men weet niet hoelang men daar vast zal worden gehouden. Hij is boos maar mag zijn wraakgevoelens niet uiten. Die worden weggedrukt door medicijnen. Elk sprankeltje bewustzijn wordt aangemerkt als een psychotische uiting en met antipsychotica medicijnen de kop ingedrukt. Zie dan maar eens duidelijk te maken dat een inzicht reëel is. Hij is zo moe dat hij zich wel honderd jaar oud voelt.
Wilfried of een ander is daar al acht jaar. Zijn leven is door zijn opsluiting getekend. Men heeft hem klein gekregen. De einddatum van zijn verblijf is gesteld op het jaar 9999. Daar kan geen levend wezen tegenop. Merkplas is een vergeetput.

Een man in een spijkerjack zit er al zeventien jaar maar laat zich nog niet klein krijgen. Merkplas is voor hem een beerput. Hij heeft zijn vader en grootvader vermoord uit angst dat ze hem naar een inrichting zouden sturen waar hem elektroshocks te wachten zouden staan en kreeg waar hij bang voor was.

Een man in een witte trui die aan psychopathie van de ergste soort lijdt, vindt de onvrijheid ondragelijk. Als hij van de afdeling wordt weggestuurd, ijsbeert hij in zijn kleine cel, die door de bewakers een kamer wordt genoemd. Zijn perspectief reikt tot de hoek ervan. Een man met een bril hoort in de geluiden op de gang eerst zijn zus en later zijn broer. Een man staat in de slaapzaal en wankelt op zijn benen. Hij staat verstard tussen de bedden als een dier dat niet kan vechten of vluchten, gevangen in zijn angst.

Joris wordt levend opgegeten. In een gesprek met een bewaker spreekt hij van een vlinder. Hij meent dat een transformatie mogelijk is, maar krijgt weinig steun. Hij is erg moe, ongetwijfeld van de medicijnen, maar hij heeft ook rare gedachten in zijn hoofd. Hij zegt ook dat hij het verleden moet accepteren en er niet langer bij stilstaan, maar doe dat maar eens. Hij belt dagelijks met zijn moeder. Zijn vader zegt dat hij niet steeds over zijn schuld moet beginnen, want dat helpt niet.

Een langharige man wilde zich in een kliniek laten opnemen vanwege zijn verslaving maar werd daar niet toegelaten en naar Merkplas gestuurd. Aan het eind van de documentaire mag hij naar huis onder beperkende voorwaarden. Het zal niet gemakkelijk zijn zich daaraan te houden, want negen van de tien personen die in vrijheid wordt gesteld, keert terug.

Het is een overlevingsstrijd, die Vermeulen filmt. Verbetering is niet mogelijk in zo’n regime. Het Europese hof van de Rechten van de Mens in Straatsburg heeft Merkplas veroordeeld, maar de Belgische regering betaalt keurig de geldboetes en gaat niet in op de gerechtvaardigde wens van de gedetineerden op behandeling. Mijn handen popelden bij de beelden om in te grijpen of in ieder geval een luisterend oor te bieden. Gelukkig zet de Liga voor mensenrechten zich voor deze arme lieden in.

Hier meer informatie op de site van Cobra, waaronder een aantal fragmenten uit 9999, hier meer informatie over de Liga voor mensenrechten, die de aanzet gaf tot de documentaire.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten