Een straat met twee kanten
Park Avenue loopt door Manhattan naar de Bronx en staat
symbool voor de tegenstelling tussen rijk en arm, tussen superrijken in het
appartementencomplex Park Avenue 470 en de arme werklozen in volle flats aan de
andere kant van de rivier. De vierhonderd rijkste Amerikanen blijken rijker dan
de onderste helft van de samenleving in zijn geheel. In dertig jaar tijd is de
rijkste vijf procent van de bevolking 72.7 procent rijker geworden.
In deze documentaire met als ondertitel Money power and the American dream gaat Alex Gibney die eerder
tekende voor Enron: The Smartest Guys in
the Room uit op onderzoek naar de achtergrond van deze sociale ongelijkheid.
Hij zegt al bij voorbaat dat het te maken heeft met manipulatie van de politiek.
Rijken geven niet alleen hun geld uit aan luxe goederen maar kopen hun machtspositie.
Psycholoog Paul Piff deed onderzoek aan de hand van het spel
Monopoly, toch al een kapitalistisch spel waarin de winnaar in toenemende mate
de anderen aan zich onderwerpt. Piff veranderde de regels. Een van de twee
spelers kreeg twee keer zoveel geld en twee dobbelstenen waardoor die de
overwinning niet kon ontlopen. De winnaar had het idee dat hij terecht won en
zich niets aan de verliezer gelegen hoefde te laten liggen.
Gelijke kansen zijn toch al fictie, omdat men in de South Bronx
met de volle flats al een achterstand oploopt door slechtere voeding, onveiligheid
en de grote werkloosheid. Tim Noah zegt dat hij nauwelijks mogelijk is aan de
bittere armoe te ontkomen. Velen zijn afhankelijk van de voedselbank, die de
vraag niet aan kan. De sociale stijging zoals voorgesteld in The American Dream
is een verre droom.
In het appartementencomplex Park Avenu 470, eerder de Rockefeller Building, wonen lieden als
David Koch en Stephen Schwarzman, die de wereld regeren. Volgens Jeffrey Sachs werd
de kloof tussen rijk en arm in de laatste dertig jaar een Grand Canyon. Manipulatie
van de politiek versterkte de kliek. De vroegere lobbyist Jack Abramoff, die
eerder schuldig werd bevonden aan corruptie, vertelt dat met geld de machtspositie
wordt veilig gesteld. Ralph Nader bekritiseerde dit al. Het bedrijfsleven zet geld
in om de politiek te beïnvloeden. David Koch die door een voormalig portier van
Park avenue 470 als de grootste krent wordt gekenschetst, gaf geld aan de helft
van de parlementariërs en groepen als de Tea Party Movement. Schwarzman werd na
een speech waarin hij aalmoezen uitdeelde omhelsd door een bisschop.
Tegenwoordig betalen de rijken minder belasting dan een
brandweerman, een kruidenier of een secretaresse. Obama wilde het systeem
veranderen, maar het bleef toch in stand. Democraat Charles Schumer,
verantwoordelijk voor de partijcampagnes, kreeg zoveel geld voor de partij dat
hij afzag van een verandering van de wet. Hij maakte de gewenste verandering zo
ondoorzichtig dat een wetswijziging er niet meer in zit. Volgens Jeffrey Sachs lijdt
het niveau van de publieke voorzieningen onder de geringe belastinginkomsten.
Politici als Paul Ryan versterken de ondernemersmacht door het
ideeëngoed van schrijfster Ayn Rand te omarmen. Zij verwierp staatsinvloed en vond
altruïsme slecht. In haar boek Atlas shrugged
worden hulpbehoevenden als parasieten voorgesteld en hulpverleners als schurken.
Ryan is voorstander van verdergaande privatisering.
Het onderwijs, het middel bij uitstek voor sociale stijging,
is veel duurder geworden. Met een highschooldiploma is men echter niet zeker
van een baan. Een op de zeven Amerikanen is afhankelijk van voedselbonnen (die
Ryan wil afschaffen) en daarvan werkt 41 procent. Tegenwoordig komen ook werklozen
uit de middle class naar de voedselbanken.
De brug over de rivier die arm en rijk in New York City
scheidt, blijkt een ophaalbrug over een slotgracht.
De situatie elders in de wereld lijkt me niet veel anders. Ook in Nederland wordt studeren steeds duurder en is de politiek innig verstrengeld met het bedrijfsleven, zoals we zien aan het gemak waarmee de JSF wordt binnengeloosd of de geheimhouding over het rapport over schaliegas.
De situatie elders in de wereld lijkt me niet veel anders. Ook in Nederland wordt studeren steeds duurder en is de politiek innig verstrengeld met het bedrijfsleven, zoals we zien aan het gemak waarmee de JSF wordt binnengeloosd of de geheimhouding over het rapport over schaliegas.
Hier een
site over de documentaire met daarin transcripties van de interviews, een promo
en een clip. Mensen als Koch, Schumer, Ryan en Schwarzman wilden niet voor de
camera verschijnen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten