Controversieel Chinees kunstenaar schaakt met regering
Ai Wei Wei houdt van katten. De documentaire opent met een
rode kat die zelf de deur kan openen. Anders dan mensen sluit de kat die niet
zelf, zegt de controversiële kunstenaar ironisch.
Ai Wei Wei is anders dan andere
Chinese kunstenaars. Hij past niet in het systeem omdat hij tegelijk ook actie
voert tegen het, volgens hem, gesloten en onvoorspelbare Chinese regime. Hij is
niet onbevreesd, zegt hij, maar niets doen maakt het gevaar alleen maar groter.
Daarmee doelt hij niet op zichzelf maar op het gevaar voor steeds meer
machtswellust.
Zelf kunst maken doet hij niet meer. Daar heeft hij zijn
medewerkers voor. Hij bedenkt een idee en anderen voeren het uit. Het is meer
conceptuele - dan visuele kunst, zegt hij. Het gaat hem om het sociale belang
van het individu. Hij vindt zichzelf een schaker die reageert op de zet van de
ander. Met deze laatste uitspraak doelt hij ongetwijfeld op de tweekamp met de
Chinese regering waarin hij verwikkeld is.
De snelle economische ontwikkeling leidde tot sociale
problemen. Ai was al tegen de Olympische Spelen die veel inwoners van Peking
hun huis kostte. Tijdens de aardbeving in mei 2008 in Sichuan was hij
sprakeloos. Hij maakte een documentaire over de meer dan vijfduizend kinderen
die omkwamen in bouwvallige scholen en wilde dat er een lijst kwam van alle
omgekomenen. Omdat de regering die niet wilde maken, deed hij dat zelf. Het
vormde een hoogtepunt in de schaakwedstrijd.
Hij heeft het niet van een vreemde. Zijn vader, een dichter,
werd ondanks zijn communistische sympathieën tijdens de culturele revolutie
opgesloten in een heropvoedingskamp. Ai maakte mee hoe de man bespot en
mishandeld werd.
In augustus 2009 ging hij naar Chengdu in de provincie Sichuan
om een andere activist te steunen tijdens een rechtszaak. In de nacht daarvoor werd
hij echter door de politie gemolesteerd, waardoor hij niet kon getuigen. De
activist ging vijf jaar de cel in.
In München constateerde men een zwelling in de hersenen. Na
een operatie maakte Ai een video met de tekst Fuck you moederland.
In oktober van datzelfde jaar maakte hij in München de ambitieuze
expositie So sorry over de aardbevingsslachtoffers.
Door middel van rugzakjes in verschillende kleuren werd een zin van een meisje uitgebeeld
die zeven jaar lang zo’n gelukkig leven had gehad. In oktober 2010
was zijn installatie met beschilderde zonnepitten van porselein te zien in Tate
Modern.
Zijn moeder is trots op hem, omdat hij namens de gewone
burger spreekt. Ze vreest echter dat hem straks kwaad wordt gedaan zoals andere
dissidenten. Ai zegt haar dat het niet nodig is om bezorgd te zijn. Zonder
vrijheid van expressie is het leven niets waard. Hij proefde van de vrijheid in
de jaren dat hij in New York woonde. Na de studentenprotesten in 1989 op het Tiananmenplein
hield hij een hongerstaking voor het gebouw van de Verenigde Naties
In april 2010 diende Ai een klacht in in Chengdu tegen zijn
mishandeling. Hij at met een aantal fans op een terras van een restaurant, maar
werd door de politie op de huid gezeten. Het antwoord op zijn klacht was
negatief. Hij spande een rechtszaak aan en vroeg hoorzittingen aan bij
verschillende instanties. Toen hij de agent filmde die in augustus 2009 zijn
hotelkamer binnendrong probeerde men hem zijn camera te ontfutselen.
Hij is getrouwd maar heeft een kind van een andere vrouw,
Wang Fen. Zij vertelde hem dat ze zwanger van hem was en wilde het kind graag
houden. Ai bezoekt haar dagelijks. Op de vraag of hij een optimist is of een
pessimist antwoordt Ai dat hij een eeuwige optimist is, omdat hij zich blijft
verwonderen en denkt dat alles mogelijk is.
In 2011 werd hij enkele maanden gedetineerd vanwege een beschuldiging van
belastingontduiking, maar op
borgtocht werd hij weer vrijgelaten. Een tentoonstelling van hem in Groningen is nog tot 17
november 2013 te zien.
Marije Vlaskamp, correspondente in Peking, schreef afgelopen
zaterdag in Trouw over de Chinese Communistische
Partij: ‘De partij is kampioen in het systematisch uitwissen van de
geschiedenis, begon daarmee al tijdens de hongersnood zelf, met als resultaat
een oudere generatie die zwijgt en een jonge generatie die van niks weet.’
Die hongersnood speelde zich af in de periode 1958 – 1962 tijdens
de Grote Sprong Voorwaarts van Mao, waarin men lijken en doodgeslagen mensen at
om zelf maar in leven te blijven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten