De gruwelen in het vroegere kasteel Hoheneck
De documentaire Imprisoned
to be free over de zwaar beveiligde, geheieme vrouwengevangenis Hoheneck begint
met fotoportretten van vrouwen die daar tijdens DDR tijd opgesloten zaten. Zoals
dat voor boeven geldt worden hun gezichten frontaal en van beide zijden in
beeld gebracht. Naast criminelen zaten er politieke gevangenen en vrouwen die anderszins
trachtten het land te ontvluchten. Ze werden daar in ploegendiensten aan het
werk gezet. De politieke gevangenen werden verspreid over de afdelingen.
Hoheneck was een oud kasteel dat boven een woonplaats in het
oosten van Duitsland uittorent, waarin vrouwen hermetisch zaten opgesloten en door
perverse cipiers aan gruwelijke behandelingen werden onderworpen. Folteringen,
eenzame opsluiting, urenlang vastgebonden onder een ijskoude douche, in de
kelders onder de de westvleugel bevonden zich stikdonkere cellen en zelfs een
watercel waar vrouwen in het water stonden. Met geënsceneerde beelden worden de
ontluisterende verhalen verbeeld.
Manuela Polasczyk kan erover mee praten. Het verleden leeft
in haar voort. Ze werd in 1962 geboren in West-Duitsland en verhuisde vanwege
haar Oost-Duitse moeder al snel naar de DDR. Ze wilde in 1984 naar haar vader
in het westen en ondernam samen met een vriendin een vluchtpoging langs de
Oostzee. In de nanacht doken ze het water in. Omdat ze een patrouilleboot zagen
zwommen ze terug, maar op het strand werden ze door grenswachten ingerekend. Ze
werd in de gevangenis psychologisch onder druk gezet doordat men haar een brief
van haar vader onthield. Manuela ging een cipier te lijf. Dat had haar nog meer
straf kunnen opleveren, als ze in die tijd niet net was vrijgekocht door de
WDR. Ze werd overgebracht naar een Stasi gebouw in Karl Marx-Stadt en vandaar
ging het met de bus naar de grens, waar haar vader haar opwachtte. Manuela was
versteend. Toen haar vader in 2002 overleed vermoedde ze dat hij voor de Stasi
gespioneerd had. Hij wilde daar nooit over praten. In het Stasi dossier waren
negen dikke mappen over hem, waarin stond dat hij allerlei mensen had verlinkt,
ook vrienden van Manuela. Ze kon het niet begrijpen en zegt dat ze nog vaak in
de dossiers zal lezen in de hoop ergens een bewijs aan te treffen dat haar
vader onder druk was gezet en het niet voor geld deed. Manuela woont in de
buurt van Karlsruhe. Haar vrijheid is belangrijk voor haar.
Eva Maria Neuman vluchtte met man, een musicus net als zij,
en dochter Constanze in 1977 in de kofferbak van een smokkelauto. Bij de grens
werd de Mercedes onderzocht. Eva Maria dacht eerst dat ze de grens over waren,
toen ze honden hoorde blaffen. Ze was doodsbang. Het gezin werd gescheiden. Eva
Maria belandde in Hoheneck, dat ze een griezelfilm noemt. Constanze werd naar
haar oma in Leipzig gebracht. Eva Maria kreeg reuma door de zware
werkomstandigheden. In de zomer van 1978 werden zij en haar man vrijgekocht. Een
half jaar later volgde de hereniging met Constanze in Aken. Eva Maria voelde
zich bij haar vrijlating leeg en kampte later met depressies. Tegenwoordig
geeft ze vioolles.
Angelika Kanitz wilde zelf een restaurant beginnen en kreeg
daarvoor geen toestemming. Ze schreef een pamflet waarin ze vrije
uitreismogelijkheden bepleitte en opriep tot een demonstratie bij de
Brandenburger Tor. Ze verspreidde het pamflet via de kerk. Ze werd opgepakt en
in een cel gezet vol afluisterapparatuur. Tenslotte kwam men erachter dat ze
alles in haar eentje had bedacht. Vrouwen dronken in Hoheneck thee met haarlak
om dronken te worden en even het regime te vergeten, zegt ze. Er waren ook
allerlei relaties tot seksuele aan toe, want alleen redde je het niet. Zelf
sliep ze naast een voormalig bewaakster van een concentratiekamp die heel wat
moorden op haar geweten had. Ook Angelika, die haar huwelijk stuk zag lopen
door de spionage van haar man voor de Stasi, wil nu vooral vrij zijn, zich vrij
voelen.
In de documentaire komen ook enkele bewakers aan het woord. Irina
Kreuzer is een van de weinigen die voor de camera wil praten. Ze kon zich niet
voorstellen dat men de DDR zou willen verlaten. Die gevangenen zouden daar wel
niet voor niets zitten. Ze maakte mee dat men zichzelf verwondde en bestek
inslikte om in de ziekenboeg te komen waarin de leefomstandigheden minder zwaar
waren. Ze werkt tegenwoordig in een supermarkt en woont in een dorp in
Zuid-Duitsland. Een andere cipier, Christine Menzel, zegt dat zij nooit iemand
geslagen heeft, haar plicht deed en geen schuldgevoelens kent.
Hier
meer over de autobiografie van Manuela Polasczyk.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten