De onmenselijkheid van oorlog
Een jaar na The
killing maakte Kubric Paths of glory.
Deze anti oorlogsfilm begint in Frankrijk in 1916 en opent met enige informatie
over de Eerste Wereldoorlog die in 1914 begon en in een loopgravenoorlog
ontaardde. Twee jaar later was er door de tegenover elkaar liggende partijen nog
weinig terreinwinst geboekt. Reden voor de geallieerden om een offensief te
ontketenen.
Generaal George Broulard stapt na een onderhoud met de
generale staf binnen bij collega Paul Mireau en vertelt over de overmeestering
van wat de Mierenhoop genoemd wordt, al kost dat de helft van hun manschappen.
Mireau heeft er weinig trek in maar wordt gepaaid met een extra ster aan zijn
uniform. Zoals gebruikelijk is in een hiërarchische organisatie gaat hij naar
kolonel Dax die in de praktijk de aangewezene is om het offensief te leiden. Op
zijn weg naar hem toe, door de loopgraven, spreekt Mireau soldaten aan met de
vraag of ze zin hebben de vijand een lesje te leren. Een soldaat met shellshock
spreekt wartaal en moet van de generaal overplaatst worden omdat zo’n watje
niet goed is voor het moreel van de troepen.
Dax (Kirk Douglas) toont de generaal de Mierenhoop door de
verrekijker. Het ziet eruit als een onneembaar fort, maar Mireau doet
onverschrokken. Dax refereert daarop aan een uitspraak van de Engelse schrijver
Samuel Johnson (1709-1984) die zei dat patriottisme de laatste toevlucht voor
een schoft is, maar hij wil zich ook niet laten kennen. Zijn ondergeschikte
Roget gaat, nadat hij zich moed heeft ingedronken, met twee anderen in de nacht
op verkenning uit. Met z’n drieën sluipen ze langs het prikkeldraad. Bij de
Mierenhoop gekomen geeft Roget een van de twee de opdracht vooruit te gaan. Als
die zich niet meer laat horen, gooit Roget een handgranaat en gaat naar voren.
De voorste verkenner blijkt door de granaat gedood. De andere soldaat, Paris, neemt
Roget dat kwalijk.
De volgende dag begint de aanval. Dax vuurt zijn manschappen
aan. Met zijn pistool in de hand wenkt hij hen naar voren. Velen bezwijken. Een
andere compagnie komt niet opdagen. Dax neemt poolshoogte. Inmiddels geeft
Mireau het bevel het vuur te openen op die weigerachtige compagnie. Rousseau,
de commandant van de artillerie, wil dat bevel niet opvolgen.
Na het echec volgt een krijgsraad. De furieuze Mireau wil honderd
soldaten voor het vuurpeloton zetten, maar Broulard brengt dat terug tot drie. Alle
compagnieën moeten een zondebok leveren. Roget kiest Paris uit zodat die niet
meer tegen hem kan getuigen.
De rechtspraak is een farce. De aanklager vindt dat de
soldaten Ferol, Arnaud en Paris een smet op de Franse natie geworpen hebben. Verdediger
Dax kan er weinig tegen in brengen. Hij schaamt zich er voor tot het menselijk
ras te behoren. Hij weet inmiddels waarom Roget Paris heeft gekozen en draagt
Roget op de executie te voltrekken.
De soldaten wachten hun terechtstelling af in de gevangenis.
Ze krijgen eend opgediend, maar laten die staan uit vrees vergiftigd te worden.
Een pastoor verleent bijstand. Arnaud ergert zich aan zijn zalvende gepraat en
wil met hem op de vuist, maar wordt door Ferol neergeslagen. Arnaud valt met
zijn hoofd tegen de muur. De schedelbasisfractuur ontslaat hem niet van
executie. Die wordt met veel stijl en emotie in beeld gebracht. De draagbaar
van Arnaud wordt gewoon tegen de paal gezet. Roget biedt Paris zijn
verontschuldiging aan.
Dax hoort later van Rousseau over het bevel van Mireau om de
eigen troepen te beschieten en licht Broulard daarover in. Die kan niet anders dan
een onderzoek instellen. Mireau zal dat wel overleven, denkt Broulard. Hij wil
dat Dax de plaats van Mireau overneemt maar die verdomt dat.
Paths of glory is een zwart-wit film, gemaakt
naar de gelijknamige roman van Humphrey Cobble. Mooi te zien is hoe in een
hiërarchische organisatie de taken worden afgewimpeld. Temidden van alle
onmenselijkheid is er ook nog enige ruimte voor mededogen, vooral onder de laagsten in de hiërarchie. Hier de trailer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten