Neerlands enige sprookjesschrijver
Het is alweer honderd jaar geleden dat Godfried Bomans
geboren werd. In Den Haag en niet in Haarlem zoals hij zelf beweerde, al was
hij, nadat zijn vader een half jaar na zijn geboorte naar de Noord-Hollandse
provinciestad verhuisde, zijn hele leven een Haarlemse schrijver. Coen
Verbraak, die de documentaire Godfried Bomans - Heimwee van een sprookjesschrijver maakte naar aanleiding van zijn dertigste
sterfdag op 22 december 1971, laat daarin bekenden aan het woord als Kees Fens,
Hella Haasse en Harry Mulisch die zelf inmiddels Bomans al zijn nagegaan. Zijn onverwachte
dood op 58 jarige leeftijd door een hartaanval zorgde voor nationale rouw, zegt
Jeroen Brouwers, die eerder De spoken van
Bomans (1982) publiceerde en hem onze enige sprookjesschrijver noemt.
Stadsgenoot Harry Mulisch vond hem een geweldige stand-up
comedian, maar ook iemand die de ernst duidelijk scheidde van de humor. Hij
wilde graag leuk gevonden worden, zegt Hella Haasse die hem goed kende van de
televisie waarin ze met hem optrad, onder andere in Hou je aan je woord. Daarin had hij het hoogste en leukste woord en
dat maakte dat hij een televisiepersoonlijkheid werd.
Bomans kwam uit een vroom katholiek gezin met vijf kinderen.
Zijn vader was advocaat, wethouder en Kamerlid voor de RKSP. Broer Arnold en zijn
enige zusje Wally gingen naar het klooster. Zijn moeder was afwezig. Godfried
had een moeilijke verhouding met zijn overheersende vader. Op zijn
vierentwintigste schreef hij Pieter Bas
(1936)over hem, een kritisch geschrift dat hij aanbood aan zijn vader maar dat
hij zonder commentaar terug kreeg. Onder pseudoniem nam zijn vader wraak met de Donald cyclus waarin zijn kinderen liet
opdraven en hij Godfried laat overlijden.
In 1939 studeert Godfried in Nijmegen. Hij schrijft Erik of het klein insectenboek (1939). Daarna
woonde hij aan de Zonnelaan in Haarlem. In 1944 trouwde hij. Uit het huwelijk
werd dochter Eva (1960) geboren. Ondanks zijn huwelijk had Bomans veel
vriendinnen. Actrice Ineke Swanevelt, die in deze documentaire voor het eerst haar stilzwijgen over Bomans verbreekt, zegt dat hij charmant en galant bij
vrouwen over wilde komen, terwijl hij met mannen graag de draak stak. Hij was
op zoek naar moederliefde. Ze vraagt zich af hoe groot zijn werkelijke
betrokkenheid bij anderen was. Een andere vriendin, de schilderes Aleid
Slingerland, weet dat hij zomaar in gezelschap kon opstappen als het gesprek
hem niet beviel.
Bomans werkte voor de Volkskrant en kreeg bekendheid met de
strip Pa Pinkelman en Tante Pollewop.
Zijn sprookjes waren, net als die van Andersen, vooral bedoeld voor
volwassenen.
Arjan Peters ziet Bomans als een nar met oubollige kanten.
Kees Fens zegt dat zijn schrijverschap niet de bodem haalde omdat hij er niet
op uit was om anderen pijn te doen. Volgens Brouwers had hij zichzelf meer
binnenste buiten moeten keren zoals in De
man met de witte jas (1971), dat over zijn vader gaat.
Bomans maakte ook documentaires zoals Bomans in triplo over zijn broer en zus die in het klooster
leefden. De NCRV stuurde hem de wereld in, terwijl hij volgens Swanevelt liever
thuis bleef. Hij speelde graag voor sinterklaas. Vriend Herman van Run zegt dat
in zijn voorliefde voor het vaderlijke, het godsdienstige, het kinderlijke en het
kinderachtige daarin samengingen. De vernieuwing in de kerk ging aan hem
voorbij. Brouwers typeert hem door zijn conservatisme als de Anton Pieck van
het katholicisme.
Volgens Swanevelt was Bomans bang voor maatschappelijke
verandering. Hij leefde in het verleden en las ook geen moderne Nederlandse literatuur.
Volgens Brouwers kwam hij daardoor alleen te staan. Een aanval op een pamflet
tegen de Rode Jeugd werd hem door collega’s niet in dank afgenomen. Dat
isoleerde hem verder. Een verblijf van een week op uitnodiging van de radio
tijdens de zomer van 1971 alleen op Rottumerplaat deed hem geen goed. Aan het
eind van het jaar overleed deze markante persoonlijkheid. Dat hij een toestand van
nationale rouw veroorzaakte zegt genoeg over zijn charisma.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten