Daan Heerma van Voss over De Vergeting, VPRO-Boeken, 3 maart 2013

Het belang van onze herinneringen

Daan Heerma van Voss was bezig met een roman over iemand die zijn geheugen kwijt was toen hij van de weeromstuit zelf zijn geheugen kwijtraakte. Al duurde dat bij hem slechts een dag, het was een vervreemdende ervaring toen hij vorig jaar op een maandag opeens bij het opstaan geen geheugen meer had.

Hij wilde die roman schrijven - die we trouwens nog tegoed hebben - omdat hij veel waarde hecht aan herinneringen. Deze staan dichter bij de verbeelding dat bij de feiten en veranderen ook gedurende het leven. Ze vormen een verhaal, een samenhang voor de persoon en daarmee geven ze aan wie we zijn. Zelf zegt Daan dat hij een selectief geheugen heeft, dat niet zo sterk op data gericht is.

Zijn geheugenstoornis kwam in een tijd dat hij veel stress had. Zijn tweede boek kwam net uit en hij had problemen op liefdesgebied. Daardoor werd hij ziek. Hij beleefde de stress heel fysiek: hij had hoofdpijn en leed aan slapeloosheid.

Hij ontwaakte op een maandag zonder geheugen. Het is moeilijk onder woorden te brengen hoe dat is. Hij sprak een rare zin uit en keek in zijn onderbroek of hij een man was. Daan noemt dat een dierlijke reflex. Hij was in paniek omdat hij voelde dat er iets helemaal niet in orde was. De aandoening, Transient global amnesia geheten, liet zijn motorische functies intact. Hij kon zijn mobiel gebruiken. Toevallig belde hij zijn beste vriend Daniël. Hij wist niet dat het een vriend van hem was, maar Daniël was gealarmeerd.

Wim Brands vraagt of hij die dag een spookwandelaar was.   

Daan ontkent dat. Hij durfde de slaapkamer niet uit, te bang om rond te gaan lopen. Hij zette zoals gewoonlijk de platenspeler aan en hoorde Bob Dylan hoewel hij die niet als zodanig herkende. De muziek was echter geruststellend.

De aandoening heeft te maken met onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen en duurt gelukkig maar een dag. Het komt vaker voor bij ouderen. Het is een syndroom waarvan de oorzaak onbekend is, maar het heeft te maken met stress.  

Daan maakte, uit een behoefte om de feiten te verifiëren, een reconstructie van die maandag. Hij ondervroeg zijn omgeving over zijn verdwazing en angst. Sommigen vonden dat ze hem in de steek hadden gelaten. Hij maakte er een roman van omdat hij daar meer mee kon dan met non-fictie. Alleen de feiten waren voor hem niet genoeg. Het werd een liefdesroman.  

Brands vraagt of het geheugenverlies geen godsgeschenk was.

Daan wil zo ver niet gaan, maar was wel blij met wat hem is overkomen.

Of hij bang is dat het terugkomt.

Daan antwoordt met een voorbeeld uit The World according to Garp. Daarin koopt een man een huis waarop een vliegtuig is neergestort, omdat de kans nihil is dat het weer gebeurt.

Brands vraagt of hij sceptischer is geworden ten aanzien van zijn eigen herinneringen.

Dat is niet het geval. Het was een geruststelling voor hem dat hij het niet verzonnen had. Hij weet meer over de relevantie van het geheugen en de vitaliteit ervan.  

Dat maakt ook nieuwsgierig naar die andere roman over de man die zijn geheugen verloor. 

Met de Lees dit Boek-app is het begin van deze roman te lezen op Ipad of Iphone.Voor anderen hier een leesfragment.