Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



woensdag 26 juli 2017

Recensie: Verdriet is het ding met veren (2016), Max Porter


Een taal van geweld om rouw in te vangen

Rouw is een diepmenselijke emotie bij uitstek waar maar heel moeilijk handen en voeten aan te geven is, omdat het zich ophoudt in een gebied buiten de taal. Het is daarom een fantastisch idee van de Britse schrijver Max Porter om de rouw te laten vertegenwoordigen door een kraai. Deze vogel werd laatst door cognitief psychologe Nicky Clayton in aflevering negen van The mind of the universe een intelligente vogel genoemd die, blijkens het experiment dat ze deed, vooruit kan denken. In een andere context worden kraaien aanzeggers van de dood genoemd. Porter gebruikt de kraai als een vogel die zich in de drek begeeft en symbool staat voor alles wat te maken heeft met datgene waar we liever niet mee geconfronteerd worden.

In Verdriet is het ding met veren, een wat tamme vertaling van Grief is the thing with feathers, gaat het over een leraar met twee jonge zoons die zijn vrouw plotseling kwijtraakt na een val. Haar dood is te erg voor woorden. Troost bestaat in zo’n geval niet. De achterblijvers vallen in een enorm gat waar niet zo gemakkelijk meer uit te klimmen valt. Rouw is een langetermijnproject, zegt de vader, die naast de stem van de kraai en de jongens de derde stem in het boek uitmaakt. De hulp van de reuzenkraai is hard nodig om nog enigszins te kunnen overleven. De leegte is immers te groot, de stilte te diep, het niets een gapende afgrond.

In drie delen wordt het rouwproces van de vader en zijn zoons weergegeven. In Een vlaag nacht zijn er nog de goedbedoelde steunbetuigingen, in het tweede deel Verdediging van het nest is het gemis tastbaar zoals de vader opmerkt:

Ik miste haar zo erg dat ik met mijn blote handen een vijftig meter hoog gedenkteken voor haar wilde bouwen. Ik wilde haar op een grote stenen troon in Hyde Park zien zitten, genietend van het uitzicht. Alle voorbijgangers zouden snappen hoe erg ik haar mis. Hoe fysiek mijn gemis is. Ik mis haar zo erg dat het een gigantische vorst van goud is, een concertzaal, duizend bomen, een waterpartij, negenduizend bussen, een miljoen auto’s, twintig miljoen vogels en meer nog. De hele stad is mijn gemis.’

Halverwege dit deel is de kraai voor het eerst stil, want daarvoor was hij alleen maar bezig te exploderen in geweld.    
In het derde deel Verlof om op te krassen neemt de wanhoop af en komt daar verdriet voor in de plaats. De kraai kan gaan en de vader neemt de draad weer op. Als hij met zijn zoons de as gaat uitstrooien zegt hij dat hij extra lesuren gaat nemen. Daarnaast zegt hij nog iets opmerkelijks, namelijk dat hij Ted Hughes uit zijn hoofd gaat zetten. In het tweede deel werd Hughes die ooit geconfronteerd werd met de zelfmoord van zijn geliefde Sylvia Plath al af en toe genoemd en wel naar aanleiding van een tekening van twee handpoppen, waarbij Hughes een spel speelt met een kraai. De vogel zegt wat later dat hij voor de vader Teds dichterlijke legende is. ’De God-verslindende, vuilnislikkende, woord-vermoordende, karkas-ontheiligende, stokjesstorm-ontketenende klootzak enzovoort.’ De leraar is een fan van Hughes en gaat daarin wel eens te ver, zoals hij zelf in het laatste deel op weg naar zee om daar de as uit te strooien, ook constateert. De jongens hebben hun eigen manier om met hun rouw om te gaan. De fragmenten waarin zij uitdrukking geven aan hun pijn zijn verrassend, zoals tijdens een angstdroom waarin de vader verdwenen is en zij grote naakte mannen zijn geworden, maar toch de transformatie niet aan kunnen en snel weer in bed kruipen voor hun vader het ontbijt klaar heeft.  

Uit het laatste citaat blijkt hoe origjneel de taal is die door de kraai gebezigd wordt. Die is krachtig, direct en passend bij de gevoelens die bij rouw horen, experimenteel maar zeer invoelbaar en nergens uit de bocht vliegend, hoewel dat ook komt omdat er geen bocht, laat staan een weg aanwezig is. Verdriet is het ding met veren is een groots debuut, vertaald door Saskia van der Lingen en genomineerd voor de Europese Literatuurprijs 2017, waarin de vinger gelegd wordt op de essentie van rouw.

Hier mijn bespreking van The mind of the universe, hier de site van de vertaalster met daarop links naar een fragment dat door de schrijver wordt voorgelezen en een pfd van een fragment.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten