Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zondag 23 juli 2017

Het Filosofisch Kwintet over democratie en participatie, Muziekgebouw aan het IJ, 23 juli 2017


Het probleem van de democratie is een probleem van het kapitalisme

Het door mij gesignaleerde probleem van de vorige aflevering over democratie en markt zet zich voort in deze aflevering over democratie en participatie. Door formeel naar democratie en verkiezingen te kijken, vergeet men dat de macht zich elders bevindt. Gespreksleidster Clairy Polak gebruikte vorige week een interessant voorbeeld dat over Mark Rutte ging die een Griekse ondernemer alle kans bood om hier in Nederland zijn bedrijf te openen. Nederland is een belangrijk land als het gaat om het geven van belastingvoordelen, maar daar gaat het dan nooit om als er gepraat wordt over democratische processen. Het lijkt er op dat man en paard niet genoemd mogen worden.
Filosoferen is een vrijblijvend tijdverdrijf om de zondagochtend mee te vullen.

De deelnemers van vandaag - buiten stamgast Philippe Blom om die zoals gewoonlijk weer graag anderen citeert – zijn filosofe Alicja met de moeilijke achternaam Gescinska, politicoloog Armen Hakhverdian en de Vlaamse politiek filosoof Thomas Decreus (zie foto). Allen zijn geen lid van een politieke partij, maar dat ik zo gek nog niet omdat slechts twee procent van de bevolking daar lid van is. Dat cijfer was eerder in haar leven nog elf procent maar dat zegt verder hopelijk niets over haar, merkt Polak snedig op. Het zegt misschien meer over de geringe participatie, maar dat wordt door de gasten gerelativeerd. Volgens Hakhverdian is die twee procent niet bepaald representatief en zitten daar velen onder die graag een baan willen in de politiek. De opkomst zegt niet alles over de betrokkenheid van burgers. Decreus ziet hierin wel een kloof tussen burger en politiek, die mogelijkheden biedt voor een anti politiek sentiment en de opkomst van nieuwe partijen. De opkomstplicht in België, die overigens niet zoveel voorstelt, voorkomt dat de overheid de participatie kan ontmoedigen. Blom vindt dat de partijen in de loop van de tijd meer rigide geworden zijn en vindt dat een democratisch probleem. Gescinska stelt dat democratie meer is dan verkiezingen.

Blom verklaart het minder goed werken van de democratie uit het feit dat de manier waarop we communiceren sterk veranderd is en dat de politiek zich daar aan moet aanpassen. De de-industrialisatie zorgde voor een teruggang van de sociaaldemocratie. Decreus spreekt van een crisis in het na-oorlogsmodel. Partijen worden marketingmachines die reclamebureaus vragen hen te helpen een campagne in elkaar te zetten tot de opmars van mediamagnaten als Berlusconi en Trump aan toe. Vandaar het succes van authentieke personen als Sanders en Corbyn. Helaas bieden de sociale media geen machtsvrije ruimte, maar wordt die door de commercie ingevuld. Volgens Gescinska weet men niet meer wat democratie is en is het ook een moeilijke bestuursvorm maar, ondanks de verstrengeling tussen economie en politiek, wel de beste die we hebben. Hakhverdian stelt dat het politiek vertrouwen nog steeds hoog is. 

Op de vraag van Polak waar een systeem aan moet voldoen om democratisch genoemd te worden, refereert Gescinska aan haar geboorteland Polen, waar het de regering niet gelukt is om de democratie een hak te zetten. Tegelijk zien we een ondertiteling dat het programma een week daarvoor is opgenomen, omdat in deze week de kansen voor de democratie in Polen gekeerd zijn. Blom zegt dat we in Europa zoveel mogelijk de huidige toestand willen handhaven, terwijl dat de dood in de pot is en alleen maar frustratie oplevert. Volgens hem hebben we te maken met de idealistische erfenis van de Verlichting. Het systeem kan ook goed werken als men weinig participeert maar tevreden is, maar als er onvrede is wordt het anders. Hakhverdian meent tot mijn verbazing dat de kiezer nu meer te kiezen heeft dan vroeger en het algemeen belang vindt hij te glibberig om aan te pakken. Hij maakt zich zorgen over de ongelijke participatie. Decreus denkt dat het systeem nog wel als pacificatie instrument dienst doet. Hij vindt ook het recht om te demonstreren een belangrijk democratisch grondrecht, misschien nog meer dan het stemrecht. Ons democratisch stelsel ziet hij meer als een media aristocratie met een elitaire politieke klasse.

Polak vraagt wat men vindt van de ideeën van David van Reybrouck om duizend mensen te loten die bij toebeurt onderling de gang van zaken bespreken. Gescinska denkt dat er niet één oplossing is en ziet democratie vooral als een verworvenheid. Hakhverdian denkt dat men niet verplicht kan worden om mee te doen, waardoor het idee niet kan werken. In ieder geval moet de participatie niet ontmoedigd worden, zegt hij. Blom ziet wel iets in experimenten, zoals met de telefoon - die door de Vijfsterrenbeweging gedaan worden rs. Die werken goed bij lokale keuzen, maar voor ingewikkelde zaken hebben we een andere structuur nodig. Een elite moet in ieder geval altijd een open karakter hebben. Decreus wil dat de overheid de burger de macht en de middelen geeft om met oplossingen te komen, zoals gebeurde rond de Lange Wapper, de uitbreiding van de ring om Antwerpen.

Toevallig pleitte ik eerder vandaag in mijn verslag over de hufterige Roger Stone voor een basisdemocratie. Die zou dan onder de regie van een wereldregering moeten vallen. Wat dat betreft denk ik niet, zoals Decreus, dat democratie een georganiseerd conflict is, maar dat die inherent is aan de kapitalistische maatschappij waarin het conflict in de structuur zit ingebakken.

Hier mijn bespreking van de vorige aflevering vanuit het Muziekgebouw aan het IJ op 16 juli j.l. over democratie en markt, hier mijn bespreking van Get me Roger Stone.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten