De liefde begint pas na de seksualiteit
Filosoof Joost de Bloois, werkzaam aan de opleidingen
Literatuurwetenschappen en Cultural Analysis van de Universiteit van Amsterdam,
gaat in een razend tempo door de inhoud die de Franse filosoof Alain Badiou
(1937) openbaarde in een interview met Nicolas Truong tijdens het
theaterfestival van Avignon, dat ten gronde ligt aan het boekje Ode aan de liefde (2016).
De studentenopstand in mei 1968 in Parijs vormt een ijkpunt
voor Badiou, die in de Marokkaanse hoofdstad Rabat geboren is en wiskunde
studeert in Parijs. Het evenement dat hij daar meemaakt leidt tot zijn bekering
van Saulus in Paulus. Het politieke communisme wordt zijn basis en dat is niet
louter een politieke filosofie. Hij haalt vaak Plato aan in zijn pleidooi tegen
de machteloosheid die de moderne Westerse mens gevangen houdt en benadrukt
autonomie en denkkracht. Zijn idee van het communisme heeft niets te maken met
de staat die alles regelt, maar staat voor een nieuwe emancipatie.
Een evenement heeft niets te maken met een mirakel. Er is
altijd een subject dat denkend handelt en handelend denkt en dat hierin waarheid
probeert te vinden. Iedereen kan hieraan deelnemen. Badiou onderscheidt vier
terreinen, waarop de waarheid gevonden kan worden en dat is op het gebied van
de wetenschap, de kunst, de politiek en de liefde.
In de vorige eeuw vierde het passieve idealisme hoogtij. Dat
kan worden begrepen door de ellende waarmee mensen lang te maken hadden gehad.
Veiligheid stond daardoor op de voorgrond. Ook op het terrein van de liefde. De
heiligheid van het gezin mag inmiddels wel weer geneutraliseerd. Maar de liefde
mag van Badiou ook geen verheerlijking van het hedonisme worden hetgeen ten
grondslag ligt aan het online daten.
Badiou pleit niet voor eeuwige liefde maar voor radicaal
atheïstische liefde, die niet romantisch is. Ware liefde ontstaat in een
evenement. Daarin wordt het alledaagse overschreden. Deze liefde is vast te
leggen in een wiskundige formulering maar hoe die luidt zegt De Bloois niet.
Wel zegt hij dat de liefde, zijnde een van de vier procedures om tot waarheid
te komen, er bekaaid af komt in vergelijking met de drie andere terreinen of
procedures. De liefde is evenwel het de meest egalitaire manier om tot de
waarheid te komen omdat iedereen er deel aan kan nemen.
Badiou baseert zijn idee over de liefde op de psychoanalytische
inzichten van Freud en Lacan. Hij maakt een omweg via de seksualiteit, die
volgens de twee genoemde denkers geen enkele betekenis heeft in vergelijking
met de liefde. Seks leidt niet tot een gedeelde betrekking. Man en vrouw
blijven een Twee, zoals hij dat noemt, ofwel asymetrisch. Trouw zijn aan de
waarheid is een constructie en veronderstelt een duurzame relatie na de eerste
ontmoeting. Anders dan in films die vaak eindigen met het idee dat het tweetal
nog lang en gelukkig leeft, gaat het in het werkelijke leven om een hinkende
liefde. Badiou verwijst naar Pessoa die de liefde als een gedachte opvatte. Het
gaat daarbij om het delen van het Twee in radicaal atheïstische zin.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten