Bedwelmende observaties van het moderne leven
De Britse schrijfster Rachel Cusk, die in 1967 in Toronto
geboren werd, haar vroege jeugd doorbracht in Los Angeles en op haar zevende
naar Engeland verhuisde, heeft, zoals ik al eerder ondervond met Arlington Park (2006), een bedwelmende
manier van schrijven, die ervoor zorgt dat ik op een dak wil gaan staan en het
hele boek of in ieder geval het begin ervan af wil schreeuwen. Dat begin gaat
in Transit, waarin een vrouwelijke
schrijfster na haar scheiding opnieuw moet beginnen, over een e-mail van een
astrologe die voorspelt dat zich een transit zal voordoen, een term die door
astrologen wordt gebezigd om heftige overgangen in het leven aan te geven. ‘Zij zag dingen die ik niet kon zien; mijn
persoonlijke gegevens waren in haar bezit gekomen en aan de hand daarvan had ze
de planeten kunnen raadplegen. (…) Ze
had zo’n vermoeden dat ik de weg kwijt was in het leven, vervolgde de e-mail,
dat het me soms moeilijk viel de zin van mijn huidige omstandigheden te
ontdekken en de toekomst hoopvol tegemoet te zien;’
De schrijfster heeft genoeg zelfkennis om te weten dat ze
niet op een afspraak in hoeft te gaan, maar dat wil niet zeggen dat ze zich niet
in een moeilijke overgangstijd bevindt. Ze zoekt een woning in een oude wijk
van Londen, komt daar eerst al haar vroegere geliefde Gerard tegen met wie ze
in Toronto samenwoonde en treft het niet met de koop van een bovenwoning die er
van de buitenkant gezien aardig uitziet, maar van binnen een bouwval is en ook
nog vreselijke onderburen John en Paula blijkt te herbergen. Hilarisch is het
contact met de Poolse aannemer Tony die er geen gat in ziet om de woning te
renoveren, maar tenslotte zijn hand over het hart strijkt en er samen met zijn
broer Pavel toch maar aan begint. De jonge zoons van de schrijfster verblijven
in de tussentijd bij haar ex man en zelf gaat ze er regelmatig op uit om niet
in de herrie te zitten. Hoewel de schrijfster bij de onderburen geen goed kan
doen, spreekt Tony een woordje tegen hen waarbij hij het doet voorkomen alsof
hij ook niet zo te spreken is over de schrijfster. Door dit bondje kan hij in
ieder geval de vloer slopen.
Transit heeft een losse
structuur met doorleefde portretten van mensen zoals een makelaar met mensenkennis,
een kapper die de grijze haren van de schrijfster behandelt, collega’s tijdens
een literatuurfestival of vriendin Amanda. De beschrijvingen zijn allemaal even
sterk zoals over het uiterlijk van haar vriendin: ‘Amanda had een jeugdig uiterlijk, waarop het patina van de vorderende
leeftijd slordig was aangebracht, alsof ze niet zozeer was verouderd, maar
alsof er achteloos met haar was omgesprongen, als een verfrommelde foto van een
kind. Ze was klein en stevig, en het was of ze voortdurend verkeerde in een
staat van opwinding waar af en toe een alles overspoelende moeheid doorheen
schemerde.’
De hoofstukken kunnen als aparte verhalen gelezen worden,
zoals het laatste deel over een bezoek aan een neef in Wiltshire, die een nieuwe
vrouw heeft, met wie het ook niet allemaal van een leien dakje gaat. Tijdens
het bezoek in een weekend waarin de mist als een dik gordijn tegen de ramen
hangt, licht Cusk een tip van de sluier op over hedendaagse ideeën van
opvoeding en het onderhouden van een relatie. Dat doet ze met veel gevoel. De
toon in de roman is zuiver. Identiteit blijkt een struikelblok om het noodlot te
begrijpen. De wanhoop die de gang door het leven van de schrijfster begeleidt,
is authentiek. Het moderne leven is zo gemakkelijk nog niet, maar het biedt wel
kansen om onszelf te transformeren. Heel fraai komt dit ter sprake in een
reflectie tijdens een etentje met een man die de schrijfster nauwelijks kent.
Ze bedenkt dat de jeugd van mensen beter als een vormende beleving van
machteloosheid kan worden gezien dan als een verklaring van hetgeen men later
meemaakt. Dit soort observaties maken Transit, vertaald door Marijke Versluys en met op de omslag een detail van een naaktfoto van Man Ray, af. Pas na lezing ontdekte ik dat deze roman het vervolg is van Contouren maar ook los daarvan gelezen
kan worden. Ik geef u blind op een briefje dat Contouren net zo verrassend is.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten