Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zondag 2 juli 2017

Het Filosofisch Kwintet over democratie en identiteitspolitiek, 2 juli 2017


Veel losse eindjes in eerste filosofisch gesprek over de toestand van de democratie

Het Filosofisch Kwintet neemt dit seizoen de toekomst van de democratie onder de loep. Stamgasten zijn schrijver en sinoloog Ian Buruma en historicus Phillip Blom, die beiden meerdere keren aanschuiven, Buruma de eerste twee en Blom de laatste drie keer. De eerste uitzending gaat over het gevaar voor de democratie van de identiteitspolitiek, die tegenstellingen verscherpt. Vanuit de Gerardus Majellakerk in Amsterdam Oost praten Buruma, filosofe Ivana Ivkovic, journalist Casper Thomas van De Groene Amsterdammer en politicoloog Ghassan Dahhan over dit onderwerp onder leiding van Clairy Polak.

Polak opent met Het einde van de geschiedenis en de laatste mens (1992) van Francis Fukuyama, een iconische studie waarin het einde van de politieke strijd en de overwinning van het neoliberalisme werd beschreven. Buruma zegt dat de ideeën achterhaald zijn, maar dat het een beroemd boek blijft. Dahhan was zeven jaar oud toen het uitkwam en vindt een wereld waarin consensus heerst zelfs niet gewenst. We hebben een weerwoord nodig om onze identiteit te bepalen. Ivkovic die nog in Servië woonde toen het boek verscheen, vindt nog steeds dat het neoliberalisme het enig overgebleven systeem is dat de norm stelt en dat er, hoewel er problematische kanten aan zitten, geen alternatief voor bestaat. Thomas zegt dat er nog een tweede deel van het boek is, waarin Fukuyama schrijft dat de mens in opstand zal komen tegen het systeem omdat men behoefte heeft aan een identiteit.

Polak vraagt waar de tegenstelling tussen de witte mensen in de kerk en de vele hoofddoeken daarbuiten op wijst. Het leidt tot een interessante uitwisseling over de waarde van subculturen. Buruma zegt dat de segregatie in Amsterdam veel minder groot is dan in de Verenigde Staten. De groep van de laagopgeleiden heeft volgens hem geen duidelijke identiteit. Dahhan was erover verbaasd in het zakencentrum van Londen, waar hij woonde, zwarte mannen of mannen met tulbanden aan te treffen, die nette pakken en aktetassen droegen. Hij denkt dat men behoefte heeft om zich te onderscheiden van anderen en dat dit moeilijker is als het vijandsbeeld verdwenen is. Ivkovic vreest dat zich een scheiding voltrekt, maar dat niet elke opdeling problematisch is. Thomas stelt dat een identiteit voor een deel vastligt en dat je daar niets aan kunt doen.

Polak brengt het probleem van de identiteitspolitiek ter sprake, waarin de belangen van groepen hoger worden aangeslagen dan het gedeelde belang.
Buruma komt nog eens terug op Fukuyma die uitging van een universalistische ideologie, zoals in het christendom geldt, maar dat het Chinese model heel anders in elkaar zit. Actie en reactie volgen elkaar op. De Duitse romantiek was een reactie op Napoleon. Het neoliberalisme heeft de strijd in het Westen voor meer egalitarisme overgenomen. Thomas stelt dat er botsende ideeën over de politiek leven, namelijk gericht op consensus of gericht op maatschappelijke strijd.

Polak vraagt of de klassenstrijd is overgegaan in identiteitspolitiek.
Ivkovic antwoordt dat de val van de Muur een vacuüm teweeg heeft gebracht die door de identiteitspolitiek wordt opgevuld. Buruma vindt dat links een deel van de schuld daaraan heeft omdat het de handen aftrok van de arbeidersklasse. Volgens Thomas wonen we in een geglobaliseerde wereld waarin sommigen zich bedreigd voelen. Buruma ziet dat als de nieuwe klassenstrijd. Politiek gaat daarbij over het verdedigen van belangen van groepen.

Polak wil weten waarom er door politici zo gehamerd wordt op de slechtheid van de wereld.
Buruma denkt dat het komt door de Angelsaksische hybris over de overwinning van het neoliberale systeem. Volgens Dahhan geeft het tribale idee houvast. Noord-Afrikanen begrijpen niet dat Europeanen zo ontevreden zijn terwijl ze het zo goed hebben. Hij denkt dat dit komt omdat Europa niemand meer te verslaan heeft. Ook Ivkovic vindt een vijandbeeld belangrijk voor een identiteit. Populisten schermen met utopische beelden van een volk dat leeft in veiligheid. Polak ziet vooral mensen die de confrontatie zoeken. De verdere discussie gaat over het voeren van strijd over belangen of over identiteit. Buruma brengt de ontzuiling in de jaren zestig in als een reactie op de verzuilde samenleving. Dahhan denkt dat er eerder sprake is van herzuiling met daarbij een allochtone zuil.

Polak vraagt op de man af of identiteitspolitiek de democratie bedreigt.
Thomas vindt volmondig van wel. De samenleving raakt steeds meer versnipperd. Dahhan vindt het naast elkaar bestaan van verschillende identiteiten geen probleem zolang er maar geen hekken om heen staan. Verder gaat het gesprek over de oordeel van de politieke situatie in de Westerse wereld. Buruma ziet Macron als een lichtpunt. Hij vindt het ook moeilijk te zeggen in hoeverre de democratie verbouwd moet worden. De toestand in de verschillende Europese landen verschilt nogal van elkaar. Dahhan vindt de woede onder burgers geen slechte zaak. De stellingname van populisten dwingt respect af.

Polak eindigt ermee dat ze er niet echt uit zijn gekomen, dat niet duidelijk is geworden hoe het gevaar van de identiteitspolitiek gekeerd moet worden maar de komende weken wordt nog genoeg over het onderwerp van gedachten gewisseld. Zelf denk ik dat daarbij ook andere vormen van democratie dan de parlementaire aan de orde moeten komen en ook de strijd tegen de klimaatverandering. Het was vreemd dat het idee van Ivkovic dat de liberale ideologie die heer en meester is, niet werd weersproken.

Hier meer informatie over de nieuwe serie op de site van Human.




..


Geen opmerkingen:

Een reactie posten