Meesterlijke Japanse schrijver door pubers verkracht
Junichiro Tanizaki (1886-1965) was een gerespecteerd Japans romanschrijver
die heel wat werken op zijn naam heeft staan, waaronder De sleutel, een intrigerende, roman over een ouder Japans stel dat heel
afstandelijk met elkaar omgaat, maar wel in het geheim leest over - tegengestelde
– erotische gevoelens in elkaars dagboeken. Het is dan ook interessant om te
zien hoe theatergroep De warme winkel
met deze roman op het toneel omgaat.
De toeschouwer komt meteen in een schreeuwerige, puberale chaos
terecht, waarin de drie spelers onder aanvoering van Vincent Rietveld - in een
zwart T-shirt met daarop het woord Fuckoshima
– zich op een opgefokte manier wenden tot het publiek. Die is niet aan
iedereen besteed. Rietveld gaat een stel van de eerste rij achterna, die hij
probeert te overtuigen dat de voorstelling nog niet begonnen is, maar
tevergeefs. Na de brutale, vulgaire opening hadden ze waarschijnlijk weinig meer genot
beleefd.
De ingetogen opening met korte alinea’s uit de roman De sleutel, geprojecteerd op de papieren
achterwand is rustgevend na alle gebral, maar duurt te lang. Terwijl de spelers
tijdens de fragmenten, begeleid door kotospel van Makiko Goto, schuifelend na
elkaar met een olielamp het toneel opkomen en zich op de tatami matten neervlijen
vreesde ik dat dit een boek lang zou gaan duren. De dagboekfragmenten, waarin
sprake is van een driehoeksverhouding, worden niet eens gevolgd door de
acteurs, die slechts zitten en af te toe beroerd lijken te worden door emoties.
Het was wel verrassend te zien dat de dagboekfragmenten van
Tanizaki naadloos overgingen in huidige fragmenten waarin de drie acteurs hun eigen ervaringen met de voorstelling beschrijven, waarbij het ook over een
driehoeksverhouding gaat. De dubbele bodem die Tanizaki opvoert wordt hierdoor
nog eens verdubbeld. Omdat het verhaal op de vloer verder gaat met het
voorlezen van een fragment over de vrouw, die na het baden bespied wordt door haar man, weet de
kijker soms niet welke lijn hij moet volgen.
Het is nogal voorspelbaar dat het huidige drietal deze scène
ook gaat naspelen. Daarbij komt de verhouding tussen werkelijkheid en
verbeelding, zoals door Rietveld genoemd in een citaat uit het nawoord bij Kruisende lijnen, in de verdrukking. De malle fratsen van Ward Weemhoff als
samuraivechter nog buiten beschouwing gelaten. Hij vernielt het
papieren scherm waardoor opeens lichtkanonnen op het publiek gezet worden. Dat
is een thema uit Lof der schaduw,
waarin Tanizaki de komst van elektrisch licht na de aardbeving van 1923 verafschuwde
omdat daarmee de schaduwwereld kapot wordt gemaakt. Daar speelde volgens Mara,
die de roman in het begin omhoog hield, mee dat zijn vader een bedrijfje had voor
lampopstekers. Na de verwoesting van het decor gaat men gewoon door op de
laptop.
De term ‘middelbare schooltoneel’, die Rietveld in zijn tirade
bezigde toen Ward en Mara zich als dolle honden op elkaar wierpen, bleef door
mijn achterhoofd spelen. Het toneel zou een vrijbrief zijn om handelingen te verrichten
die anderzijds taboe waren, hetgeen een kleuterachtige orgie tot gevolg had. Zogenaamd
leuke opmerkingen, voorgelezen van de laptop, over hun onderlinge verhoudingen
en hun samenspel doorbraken de fijngevoeligheid die Tanizaki kenmerkt. Daarmee werd
deze meesterlijke schrijver door pubers verkracht.
Makiko Goto die eerder tijdens de voorbereidingsfase nog door
Mara zwaar werd aangevallen op het oorlogsverleden van haar land, beet na haar
kotospel in een moeilijk te verstaan maar wel scherp geformuleerd relaas van
zich af en verdween vervolgens door de achterdeur, de anderen in vertwijfeling achterlatend.
Een nul voor Japan!
Hier
de site van De warme winkel met de
flyer van de voorstelling over Tanizaki en andere recensies.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten