Duizelingwekkend spel met feiten
en fictie in het leven van een New Yorkse dichter
De tweede roman van Ben Lerner, die debuteerde met Vertrek van station Atocha, gaat opnieuw
over een New Yorkse dichter, maar met andere rampen op de achtergrond. Ditmaal zijn
het orkanen, waaronder Sandy die gepaard gaande met lichtuitval over een deel
van New York City raasde. Daarnaast speelt de eerdere ramp met de Challenger nog
steeds door het hoofd van de jonge neuroot uit Brooklyn.
We horen over zijn verhouding met zijn kunstzinnige vriendin
Alena, met filmmaakster Sharon en vooral met Alex die graag een kind van hem wil
maar verder niets, geen relatie en zelfs geen copulatie. De eerste orkaan schept
een nauwe band tussen Alex en de dichter die zich zorgen maakt over een
afwijking aan zijn aorta. Naast zijn relaties met vrouwen heeft hij een
stuntelige werkrelatie met de achtjarige leerling Roberto en tijdens zijn
gastschrijverschap in Texas een boeiende ontmoeting met een actievoerder van
Occupy waarbij het vooral over de kunst van het urineren gaat.
Lerner speelt een complex spel met de werkelijkheid. Van de wijze
waarop hij fictie en feiten vermengt, kan zijn Nederlandse evenknie L.H.Wiener
nog iets leren. Resultaat is vitaliserend proza van een pure verteller die met
veel humor werkelijkheid en verbeelding aan elkaar knoopt. Opvallend zijn de lange
zinnen met vaktermen, waarmee hij zijn lichamelijke afwijking beschrijft. Maar
ook anderzijds schuwt hij de complexiteit niet, bijvoorbeeld als hij in het
eerste deel met Sharon door Manhattan wandelt:
‘De sterren boven ons
hoofd waren niet te zien vanwege de lichtvervuiling, verschijningen als woorden
die door de tijd waren geprojecteerd, en ik was me ervan bewust dat de stad
werd omringd door water en dat het water stroomde; ik was me bewust van de
kwetsbaarheid van de bruggen die het water overspanden en van de tunnels die
onder het water liepen en van het verkeer dat over en door deze aders stroomde,
alsof een corticale reorganisatie me nu toestond de infrastructuur persoonlijk
op te vatten, een propioceptieve flikkering die voorafgaat aan het
gemeenschappelijk lichaam. Sharon zag grijzen en blauwen en toen we Delancey
overstaken beschreef ze haar plannen voor een film over kleurenblinde
synsestheten die melden dat nummers doortrokken zijn van kleurschakeringen die
ze op andere manieren niet kunnen waarnemen.’
Ga er maar aan staan. Het zijn speelse en rijke
formuleringen van een moderne sensitieve geest, die de plaats van binnenkomst
van zijn e-mail berichten op zijn smartphone kan lokaliseren. Begrijpelijkerwijs
houdt Lerner deze extatische toon helemaal vol. Het eerste deel is daarmee het
mooist, maar daarmee is niet gezegd dat de rest niet boeiend is. Op het
fictieve verhaal De gulden hoorn in
het tweede deel na, dat eerder al gepubliceerd werd in The New Yorker en dat nogal
geconstrueerd aandoet, volgt in de andere delen een bijzondere verhaal over het
Instituut voor Totaal Verloren Kunst dat Alena begonnen is, een smartelijke verhaal
over de dood van eem oma en een bizar verhaal over uit de hand lopende
gebeurtenis tijdens zijn gastschrijverschap in Texas. Naar het eind toe neemt 22:04 hallucinerende vormen aan als daar
de gevoelde afwezigheid van Twin Towers (de derde ramp) bijkomt. En dan heb ik
het nog niet eens gehad over een Woody Allen-achtige gesprek met zijn fictieve
dochter.
De titel van de roman is ontleend aan een hypnotiserend
verhaal over The Clock, een video voorstelling die vierentwintig uur doorgaat. Foto’
s en tekeningen ontbreken niet en doen hun eigen duit in het zakje. In het
verhaal Naar de toekomst dat Roberto
maakte naar aanleiding van een bezoek aan een natuurhistorisch museum, gaat het
over de classificatie van de dinosauriërs, waarbij de brontosaurus geen aparte
soort zou zijn. De afgelopen week las ik toevallig in de krant dat dit wel zo
is. Lerner maakte mij hiervan bewust, al is dit het minste in het licht van het
duizelingwekkende repertoire waarvan hij zich bedient. Zijn kruisbestuiving van
fictie en werkelijkheid maakt van de wereld een plaats van grotere schoonheid. Al
met al een proeve van groot vakmanschap.
Hier
een filmpje over The Clock van
Marclay die men het best om 0:04 uur lokale tijd kan bekijken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten