Zoon eert vader met suggestieve beelden en oogstrelende
techniek
In Mijn vader was
poppenspeler vertelt Servaes Nelissen het verhaal van zijn vader Jan
(1918-1987). Hij doet dit voor en achter de kast. Hoewel er nogal wat venijn in
de relatie met zijn vader zat, die graag een borrel dronk, veel rookte en nogal
ouderwetse ideeën had over het poppenspel, is de voorstelling vooral een
hommage.
Hoewel Nelissen geen cabaretier is, weet hij zich aardig te
redden op het toneel. Hij heeft een aardige gimmick over een zogenaamde knecht
die zijn werk maar niet doet, waarop hij zelf aan de slag moet om de changementen te verzorgen en hij vertelt
met de nodige zelfrelativering. ‘Wordt dit niet teveel een spreekbeurt?’ vraagt
hij, terwijl hij zich omdraait naar de zaal. Het is grappig zoals hij
moeiteloos overschakelt van levende persoon tot pop in de poppenkast. Hij legt
uit dat hij als negenjarige zijn vader hielp met het aangeven van de poppen en
dat hij een trap tegen zijn schenen kon krijgen als hij dat niet goed deed.
Hij vindt het niet gemakkelijk om een voorstelling over zijn
vader te maken. Hoewel de man al 27 jaar dood is, kijkt hij nog steeds over
zijn schouders mee. Hij zit zelfs in het publiek. Daar heeft hij kritiek op het
feit dat zijn zoon over poppenkast spreekt en niet over poppentheater. Het is
toch al het stiefkindje van het Nederlandse toneel. Iedereen denkt
tegenwoordig dat hij het ambacht kan uitoefenen. Zijn vader schaamde zich voor zijn
ondergewaardeerde beroep. Zijn zoon ging daarom studeren aan de Rijksacademie
voor Beeldende Kunsten. Dat hem dat niet goed afging blijkt uit een scène in de
kast waarin hij wanhopig bezig is met een zelfportret en zichzelf maar een
kutkunstenaar vindt. Tenslotte stapte hij in de schoenen van zijn vader.
Servaes vertelt in de kast over zijn vader die als kind
stotterde maar daarmee ophield toen hij poppen kreeg, in een werkkamp in
Duitsland speelde, na de oorlog als etaleur bij V&D werkte en geintjes
uithaalde met de etalagepoppen. Als poppenspeler in Maastricht beschimpte hij de
clerus, samen met Leen kreeg hij een groot gezin, in een Citroën HY toerde hij door
het land, hij ging altijd vroeg naar bed en was wars van de televisiegeluiden die hem deden denken aan de oorlog. Op een
avond dat er voetbal was, werd hij zo boos dat hij het apparaat tot verdriet
van zijn zes zoons het raam uitgooide. Vandaar dat Nelissen diens pop maar klein
heeft gemaakt. Dan kan hij zijn vader in ieder
geval de baas.
De rode lijn gaat over de oude poppen van zijn vader. Ooit ging Servaes met zijn moeder naar het Nederlands Theater
Instituut aan de Herengracht in Amsterdam, inmiddels opgeheven door Halbe
Zijlstra, om de poppen van zijn vader te bekijken. Helaas waren ze niet
uitgestald, maar lagen ze in een kast op zolder. Daar ging een wereld voor zijn
moeder open, die met het naaien van de kleertjes haar steentje bijdroeg aan de
voorstellingen. Met zijn poppenvader gaat Servaes naar een depot in Amsterdam
Zuid Oost waar de poppen later lagen opgeslagen. Er volgt een slapstickachtige scène met
agent Flipse die ziet dat de deur van het depot openstaat. De toon is gericht
op kinderen en ouderwets grappig. Aan het eind legt hij de poppen in het familiegraf, waar ze beter tot hun
recht komen.
Tenslotte toont Servaes een oud filmpje waarop zijn vader
door het land toert, vanuit de achterkant van zijn Citroën op het schoolplein
speelt (zie affiche) en daarna wat eenzaam in de wagen een boterham eet. De sappelende man
vat het voorgaande op een boeiende manier samen. Net als zijn vader werkt
Servaes met de kracht van de suggestie, een perfecte timing en is zijn techniek oogstrelend. Op de
begraafplaats gekomen dumpt hij de poppen in het familiegraf, wordt daarbij
bijna door de dood verrast, maar weet die te pareren en veegt na de volbrachte
taak nog even het zand van de grafsteen.
Vier sterren geef ik voor de suggestieve beelden en de fraaie
techniek. Hoewel Servaes tijdens de voorstelling duidelijk maakte dat hij dat
niet genoeg vond, was de inhoud me af en toe net te sentimenteel. Wellicht
krijgt hij de vijfde ster erbij als ik een écht verhaal van hem gezien heb.
Hier
meer op de site van de Toneelschuur, waaronder de trailer. Vanavond is daar de
première. Die is uitverkocht.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten