Alexander Oey leidt met De
drie vergiften een drieluik in over de, volgens het boeddhisme, vergiftigende
woede, hebzucht en onwetendheid die het leven van de mens behoorlijk in de war
kunnen sturen. Hij praat daarover met vooraanstaande boeddhisten die zelf in
hun leven ook hiermee te kampen hadden.
De Vlaamse psychiater en mindfulnesscoach Edel Maex zegt dat
woede ontstaat door drukte en tijdgebrek en dat die door aandachtstraining te
beteugelen is. Zelf werd hij als getormenteerde puber rustig bij het zien van Boeddha
beelden aan het strand. Vanaf zijn dertigste ging hij serieus mediteren, want het
wegduwen van de vergiften maakte hen alleen maar sterker en door ze op te
merken verloren ze hun kracht. Het bevredigen van behoeften leidt niet tot
geluk, want het verlangen daarnaar eindigt nooit. Onze geest is ingesteld op
overleving en maakt daarvoor gebruik van de drie vergiften, maar in meditatie
kan men daar los van komen.
Schrijver David Loy ziet de hebzucht als de grondslag van
ons economisch systeem. In het leger is de kwaadwilligheid geïnstitutionaliseerd.
De oneindige oorlog tegen het terrorisme gaf de wapenindustrie een mooie kans om
na het communisme verder te groeien. Loy vindt dat wij de persoonlijke
transformatie door het pad van de bodhisattva moeten verbinden met een sociale verandering
want anders wordt de kloof tussen bewust individu en onbewuste gemeenschap alleen
maar groter.
Filosoof Henk Oosterling leidde in zijn adolescentie een
excessief leven, zoals hij dat noemt, met drank, drugs en vrouwen en kwam weer
op het goede pad door de beoefening van martial arts. Het Japanse zwaardvechten
vormde hem en bepaalde zijn verdere leven. Het mentale en fysieke kwamen bij
elkaar in de energetische component, die woede en hebzucht kan omdraaien. In het
zwaardvechten is juist ontspanning nodig om de tegenstander tegemoet te kunnen
treden. Tegenwoordig begeleidt hij kinderen uit een achterstandswijk in
Rotterdam om relationeel te leren denken.
Collega filosoof Jan Bor is zijn vakgebied trouw gebleven
maar heeft dat door Zen beoefening ingebed in een boeddhistische leefwijze. De
leer van de drie vergiften is volgens hem psychologisch waardevol. Zelf kent
hij de cholerische kant heel goed. Daar is op zich niets mis mee, want het is
een kracht die goed benut kan worden, maar men moet er niet in blijven steken. Hij
wantrouwt aan de andere kant de behoefte aan rituelen en het pochen met
innerlijke transformatie. True men have no status, stelt hij.
Bioloog Matthijs Schouten (zie foto) groeide op in Limburg, hield van de
natuur en verbaasde zich erover dat mensen dieren doodden. De pastoor zei dat
God het zo gewild had, maar pas tijdens een godsdienstles op het
jezuietencollege over het boeddhisme begreep hij zijn eigen intuïtie, namelijk dat
hij niet mocht kwetsen wat kon voelen. Kern van onze waanideeën is dat we
uitgaan van een onafhankelijk individueel bestaan. Hij haalt Thich Nhat Hanh
aan die aan de hand van een vel papier onze interdependentie van alles om ons
heen vaststelde: wij zijn een verschijnsel van de wereld. Het werkwoord zijn kan daarom beter vervangen worden
door interzijn. Zonder verlangens en
afkeer zouden we niet kunnen overleven maar als ze ons teveel bepalen scheppen
ze, zoals Bor al zei, onheil voor onszelf en anderen. We komen uit onze
overlevingsmodus daar iets te doen wat geen nut oplevert, zoals zitten op een
kussentje of het kijken naar kunst. Spiritualiteit is net als seksualiteit een
sterke menselijke behoefte. Hoewel ze verkeerd kan worden aangewend, lopen we
vast als we deze behoefte verwaarlozen. Dat zou wel eens het einde van de
mensheid kunnen betekenen.
Monnik Matthieu Richard studeerde moleculaire biologie en
combineerde dat met zijn ideeën
over het boeddhisme. Onwetendheid over de realiteit als solide
en intrinsiek bestaand vormt de voedingsbodem voor woede en hebzucht. Meditatie
dient ervoor om onze geest te leren kennen en de oorsprong van onze emoties.
Hierdoor ontstaan functionele en structurele veranderingen in de hersenen,
zoals bij kinderen is aangetoond in een onderzoek over weggeefgedrag.
De documentaires die de woede, de hebzucht en de
onwetendheid tot onderwerp hebben en vanaf morgenavond dagelijks worden uitgezonden,
zijn achtereenvolgens Pekka van
Alexander Oey op dinsdagavond, Schuldenaars van Ingeborg
Jansen op woensdagavond en Georgica van Katelijne
Schrama op donderdagavond a.s.. Pekka gaat over een achttienjarige
Finse schoolschutter, in Schuldenaars zien
we dat een faillissement een positieve wending in het leven kan brengen en dat
een kortzichtige bankier zich kan gaan inzetten voor duurzaamheid, Georgica gaat over de schaalvergroting
in de landbouw en het verzet daartegen van een biologische boer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten