Dichtgetimmerde roman over de gevolgen van een modern gezinsleven
Nina Polak is een nieuwe ster aan de literaire hemel. Ze
schrijft in De Groene Amsterdammer over boeken, voor de Correspondent over
films en kwam eind vorig jaar met haar debuutroman, waarvan de titel We zullen niet te pletter slaan verwijst
naar een gedicht van William Wordsworth over een penibele situatie bovenaan een
rots waarin een zwangere moeder zich bevindt. Het zegt iets over de verkapte wanhoop die
door deze roman over het moderne leven heen geweven zit.
Hoofdpersoon Anna Katz en haar broer Schard (halfbloedverwanten
en bondgenoten voor de gelegenheid genoemd) woonden gedurende hun jeugd op het
platteland met hun twee moeders, nadat een vriend van de mondaine Marie Mutsers haar zijn zaad heeft beloofd. De relatie met de politiek actieve Benya Katz zit aan het begin van de roman in het slop. Benya, die van Poolse
afkomst is, neemt de wijk naar de stad, Marie blijft achter met de twee
jongeren, die ieder hun eigen moeilijke levens hebben.
De verwikkelingen beginnen twee jaar na de scheiding. Marie
heeft een man en Benya woont samen met een weinig appetijtelijke huisvriendin Ger.
De tengere Anna heeft kunstacademie gedaan en de artiestennaam Katz aangenomen.
Ze vindt vooral met haar illustraties emplooi in de jeugdliteratuur en wordt
verleid door juf Aisling maar geeft de voorkeur aan een platonische relatie met
de homoseksuele Manu, een kunstzinnige jongen die graag in vrouwenkleren
rondloopt. Schard vertrekt, nadat hij zonder succes geprobeerd heeft advocate Emma
aan zich te binden, naar India en beleeft in een weeshuis een moeilijke relatie
met de idealistische Padma, een jonge Nederlandse vrouw met Indiase achtergrond.
Schard vreest, eenmaal weer thuis met de ziel onder zijn arm, dat hij de
tegenstellingen tussen zijn moeders heeft aangejaagd maar dat berust, zo blijkt op het eind, op een misverstand.
De taal waarin de relaties van de personen met hun eigen
ontwikkelingsproblemen beschreven wordt, is nogal afstandelijk. Elk kort hoofdstuk begint met een voorbedachte opening. De persoonlijke ruimte wordt vakkundig dicht geplamuurd. Het verhaal mist daardoor directheid
en indringendheid.
De ontwikkeling van de gezinsleden die weinig aansprekende
bijnamen hebben gekregen van Benya, - die zelf eerst Genya heette - gaan niet
erg diep, vooral de moeders blijven bordkartonnen figuren. De opgevoerde dialogen
zijn niet sterk. Het is
moeilijk een concreet fragment van de afstandelijkheid aan te wijzen, want het gaat om de toon in het
boek, maar hier is een voorbeeld van de woordenbrij waar de verdere
ontwikkeling van Benya besproken wordt:
‘Een zekere strijdlust
was het ook waarmee ze het volgend tijdperk inging. Het nieuwe millenium was
een jaar oud en de mensen plukten – nog even – de liberale vruchten van tien
jaar hoogconjunctuur: hoop, hypotheken, het homohuwelijk. Benya had er niet
eens voor op de barricaden gehoeven.’
Daarbij moet gezegd dat er fraaie en heldere fragmenten in We zullen niet te pletter slaan voorkomen
zoals de voorleessessie van Anna op de basisschool waar zoontjes van haar
uitgeefster zitten, haar angst voor ede kinderen en het kuikenachtige contact met juf Aisling die wat met Anna wil beginnen, maar op haar onervarenheid
stuit. Terwijl het personage Aisling tenminste leeft, blijft de wanhoop van Scard teveel van
bordkarton.
De plot is daarbij ook weinig opzienbarend. De spanning in de roman is, naarmate
het verhaal zich ontwikkelt, steeds verder te zoeken. Waar gaat het allemaal naar
toe, zo vroeg ik me af.
Heeft de schrijfster iets willen duidelijk maken over de
moeite om in een gezin met twee moeders op te groeien? Vooral Schard is na zijn
terugkomst uit India erg bezig met zijn vader, maar erg overtuigend is de behandeling van het onderwerp niet.
Wellicht komt het door onervarenheid dat Polak erg vast zit
aan haar stramien. Hopelijk wordt haar eigen stijl duidelijker naarmate ze ouder wordt. Ik kijk er
naar uit, als we tenminste, zoals door Wordsworth uitgesproken, in de
tussentijd niet te pletter zullen slaan als we over de klippen gaan.
Hier
mijn verslag van een gesprek van met Nina Polak over haar debuutroman.
aangepast op 26 april 2015 om 18:46 uur.
aangepast op 26 april 2015 om 18:46 uur.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten