Provo markeert het einde van de gevestigde orde
Filosoof en socioloog Eric Duivenvoorden verdiepte zich in de
tumultueuze Provo periode in Amsterdam. Dat leverde het boek Rebelse jeugd op, dat de ondertitel Hoe nozems en provo’s Nederland veranderde draagt.
Eerder schreef Duivenvoorden een boek over de anti-rookmagiër Robert Jasper
Grootveld. Door de gesprekken met hem kreeg hij meer inzicht in het belang van
Provo voor de latere ontwikkelingen in de jaren zestig. Als kraker was hij eerst niet
zo geïnteresseerd in het verleden.
Wim Brands wil weten welke vragen hij zich stelde tijdens
zijn research.
Duivenvoorden wilde weten waar de invloed van Provo vandaan
kwam. Hij ontdekte dat de geschiedenis ervan terug gaat tot het begin van de
twintigste eeuw. De sociaal – culturele ontwikkelingen kwamen in de jaren
zestig in een versnelling, die echter tegengehouden werd door de gevestigde
orde, zoals in de figuur van Van Hall, burgemeester in Amsterdam.
Brands had altijd het idee dat de jaren vijftig saai waren.
Duivenvoorden bestrijdt dit. Hij stelt dat Provo het
eindpunt van een beweging was, waarin de elite het dedain voor de levenslust
van een nieuwe generatie niet langer kon indammen. Omdat die krachten niet meer
bedwingen waren, werd in de jaren zestig ruimte geschapen voor de jeugdcultuur.
Brands komt met een voorbeeld van een bankier die zijn auto
altijd op de Herengracht parkeerde en daar in het weekend een handkar voor in
de plaats zette.
Duivenvoorden vertelt dat dit tegen het zere been van jonge
bewoners was, die de kar loskoppelden en in de gracht dumpten. Dit gebeurde een
aantal malen en werd verslagen in Het Parool. De jongeren kregen steun van de
publieke opinie. De autoriteiten verloren hun gezag. Voor die tijd kon de
burgemeester demonstraties verbieden, sterker, er was volgens de wet op
openbare orde een demonstratieverbod tenzij de burgemeester toestemming gaf.
Hij bepaalde ook nog eens welke leuzen werden meegevoerd. Van Hall verbood ooit
de leuze ‘Geen atoomwapens in Nederland’.
Brands las in een boekje van een oud-docent aan de School
voor de Journalistiek dat Provo’s krenten uitdeelde als een ludieke actie.
Duivenvoorden spreekt van een evangelische actie,
geïnspireerd op het bijbelboek Korinthiërs. Men verkondigde de liefde omdat
demonstraties verboden waren. De politie ging hierdoor door het lint. Ze fouilleerden
nogal hardhandig de vrouw van de latere journalist Koos Koster (in 1982 doodgeschoten
in El Salvador, rs), die een van de organisatoren was, hetgeen tot een rel
leidde. Omstanders riepen Weg met de
grote smurf omdat ze de burgemeester niet mochten beledigen. Gearresteerden
werden veroordeeld tot gesprekken met een psychiater hetgeen meer verzet
teweegbracht.
Brands brengt historicus James Kennedy ter sprake die Provo
een apolitieke beweging noemde.
Duivenvoorden gelooft hier niet in. De wortels van de
beweging liggen verder in het verleden en komen van onderop. De jaren zestig
lopen nog steeds door.
Op de vraag van Brands wie dan de huidige Provo’s zijn, noemt
Duivenvoorden niet Occupy, Marianne Thieme of een Groenlinkser, maar laat tot
mijn verbazing de naam Wilders vallen. Hij geeft als verklaring dat Provo niet
in het linkse politieke spectrum te vatten is. Ook in de jaren zestig roerde
rechts zich in de politiek in de vorm van de Boerenpartij van Koekoek. Van
links horen we op het ogenblik niets. Wellicht zetten de protestbewegingen in
Zuid – Europa de jongeren in het Noorden aan tot actie. Duivenvoorden vindt het
in ieder geval belangrijk om de onvrede niet te negeren, want dan keert de wal
straks het schip.
Op de vraag van Brands welke weg moet worden ingeslagen om
het populisme te verslaan, antwoordt Duivenvoorden dat dit ingewikkeld ligt. De
industrialisatie heeft tot andere normen op het gebied van lichamelijkheid en
seksualiteit geleid. De onderkant van de samenleving dient meer ruimte te
krijgen.
Het gesprek leidde bij mij tot steeds meer vragen, maar
wellicht worden die vragen opgelost door het lezen van Rebelse jeugd. Geert Wilders mag zich rijk rekenen als
afgezant van Provo.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten