Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



woensdag 1 april 2015

Theaterrecensie: Leger, Ro Theater, Toneelschuur 31 maart 2015



Adembenemend spel rond oorlogstrauma

Het toneelbeeld maakt meteen indruk. Over de lengte van het podium bevindt zich een opstelling die eerst doet denken aan een enorme vitrinekast, daarna aan een bunker en tenslotte aan een desolate onafzienbare woestijn. Dat kan allemaal. Het laatste is nog het meest waarschijnlijk door de fraaie lichtinval met een felle gele kleur. In dit decor ligt een jongeman op zijn rug met een bal in zijn handen. Alles aan hem drukt spanning uit. Hij lijkt de bal nodig te hebben om zijn spanning ergens op te kunnen richten.

Al gauw begint hij te praten over de ISAF missie, waarmee hij is uitgestuurd. Hij heet Thomas maar werd Berk genoemd omdat zijn huid in het warme land sterk vervelde. Zijn verhaal is net zo indrukwekkend als het decor waarin hij zit. Hij praat alles aan elkaar, heden en verleden, zijn huidige leven en zijn leven als soldaat. Hij zit verschanst, is doof aan één oor en zijn vriendin Nicole heeft hem in de steek gelaten. Hij heeft alleen contact met de eigenaar van de woning waarin hij zich bevindt. Die zet dagelijks een fles water voor hem neer. Hij drinkt en hij pist. Als de pis wit is, is er niets aan de hand. Hij zet de fles met redelijk witte pis aan de zijkant naast de andere flessen in allerlei kleuren, variërend van wit tot bruin.

In zijn eenzaamheid komt er bezoek van een man in een militair pak van de ISAF. Berk deinst achteruit. De militair blijkt de vader van een omgekomen vriend. Hij is net zo getraumatiseerd als Berk, maar uit dat anders. De dood van zijn zoon is in zijn hoofd gaan zitten. Ook hij is in de steek gelaten. Zijn vrouw is weggegaan en zijn baan is hij kwijtgeraakt. Hij verdiepte zich in de oorlog door de eeuwen heen en waardeerde in zijn stille huis het gezelschap van muizen. Hij maakte zich zorgen over een muis die verdween. ‘Ik sleep je er wel doorheen, muis,’ zei de vader, terwijl hij een kast naar voren haalde maar de muis was foetsie.

Het is een aangrijpend voorbeeld van wat de vader vertelt, het verdriet dat in hem gekropen is. Een trauma wordt niet beleefd als een trauma. De nare gebeurtenis wordt vergeten tot die het leven gaat verkleuren. Alles gaat gewoon verder, zegt Berk, die nog middenin de shit zit. Zijn terugkomst van zijn missie was net zo gewoon als zijn vertrek. Hij zat bij zijn ouders in de auto die het aan hem over lieten wat hij meedeelde. Te zeggen was er beide keren niets. Daarna begon de ellende. Deze wordt zichtbaar gemaakt in de mimiek, in de wanhoop die zich in de mannen heeft ingegraven. De vader idealiseert zijn kind, ziet diens eerste schoentjes voor zich en vindt zichzelf terug met een fles water op de arm, Berk heeft het gevoel dat hij op een roltrap staat en bewogen wordt zonder zelf iets te doen.

De vader wil dat Berk meegaat naar de plek waar zijn zoon omgekomen is, maar Berk voelt daar weinig voor. Hij waant zich schuldig aan de dood van zijn vriend, die in dezelfde jeep zat toen die op een bermbom reed. De mannen vinden tenslotte toch een manier van omgaan, van verzoening, van eerherstel. Dat wordt, op basis van een voorbeeldige tekst van Rik van den Bos, in Leger mooi uitgewerkt. De titel duidt al op de kaalheid. Het onvermogen om gruwelijke ervaringen te delen. Vorig jaar maakte Coen Verbraak de boeiende documentaire Veteranen in therapie waarin uitgezonden soldaten in een groepstherapie hun gebroken leven zo goed en zo kwaad als dat gaat langzaam weer op orde krijgen. Ik zou het Berk gunnen.

Berk werd gespeeld door Gijs Naber, de vader door Herman Gilis. Alize Zandwijk deed de regie. Hier de site van Leger, hier mijn bespreking van de documentaire Veteranen in therapie (2014).

Geen opmerkingen:

Een reactie posten