Last men in Aleppo (2017), documentaire van Feras Fayyad

Onverzettelijke strijders die helpen om te overleven

De Syrische filmmaker Feras Fayyad maakte samen met een Deense assistent met gevaar voor eigen leven de lange documentaire Last men in Aleppo, waarin hij twee burgers uit Aleppo volgt die zich de gevolgen van de bombardementen op de belegerde stad binnen de perken proberen te houden. Een half miljoen mensen zit vast sinds de Russen vanaf september 2015 Bashar Assad te hulp zijn geschoten. Khaled (zie poster) en Mahmoud, twee oprichters van de Witte Helmen, spoeden zich naar rampplekken om samen met anderen mensen onder het puin vandaan te halen, zo dat nog mogelijk is. Fayyad spreekt hen verder niet, maar laat beelden van de verwoestende bombardementen, die we nog kennen van de Tweede Wereldoorlog, voor zichzelf spreken. Waarom zijn we niet in staat daar een einde aan te maken?

Aan het begin van de documentaire kijkt Khaled naar de lucht om te zien wat voor vliegtuigen er boven de stad vliegen. Na een inslag gaat hij met zijn auto naar de plek des onheils. Omdat de motor oververhit raakt, moet hij eerst langs een garage. Een monteur helpt hem zonder daar geld voor te vragen. Als hij op de rampplek aankomt hoort hij dat de gewonden al naar het ziekenhuis vervoerd zijn. Een andere keer is zijn hulp hard nodig in de stad in puin waarin steeds nieuwe lijkenzakken aangevoerd moeten worden.

Khaled heeft een hele goede band met zijn dochters. De jongste heeft hij zelf uit de buik van zijn vrouw getrokken, zo lijkt de oudste dochter op de telefoon te laten zien.

Met haar gaat hij naar de apotheek om te vragen of men medicijnen heeft voor haar dunne pezen. De apotheker zegt dat het door de slechte voeding komt, maar moet hem, net als eerder collega’s van hem deden, teleurstellen. Khaled vraagt zich af of hij naar Turkije moet gaan om de medicijnen te halen. Hij twijfelt zichtbaar om, net als anderen, de wijk te nemen, maar de stad is hem te lief. Hij vertelt tegen Fayyad dat zijn vrouw zijn besluit respecteert en verder haar mond daarover houdt. In beeld komt ze echter niet.

Later krijgt Khaled een wond aan zijn been door een graafmachine. De centrale van Witte Helmen is het doelwit van een bombardement door de Russen, die ook niet te beroerd zijn om kinderziekenhuizen plat te gooien. Khaled zoekt naar de twee slachtoffers die in het gebouw waren en haalt menselijke resten tussen het puin vandaan. Hij concludeert dat het onmogelijk is om in zo’n angstaanjagende ravage te leven.

Tijdens een wapenstilstand gaat hij met zijn dochters naar een parkje waar ze kunnen spelen. Zelf gaat hij ook een keer van de glijbaan. Als er toch weer vliegtuigen over komen wordt de jongste dochter bang en besluit Khaled naar huis te gaan. Hij koopt vissen op de markt om die in een fontein in zijn tuin te laten zwemmen. Een ander plant een boom, die in ieder geval vruchten zal leveren aan toekomstige generaties. Het zijn kleine acties die een tegenwicht moeten bieden tegen de dood en verderf zaaiende bombardementen van Assad en zijn vrienden. Op straat wordt hevig gedemonstreerd en gezongen om de moed erin te houden. Khaled spreekt een man aan die hem eerder wilde helpen om naar Turkije te gaan, maar die nu zegt dat het te moeilijk is. Khaled vreest een wraakactie na afloop van de wapenstilstand en zou het liefst naar Duitsland gaan en daar zijn haar tot stekeltjes laten knippen.

Mahmoud probeert met een witte helm op zijn hoofd zoveel mogelijk mensen uit een ingestort huis te redden. Hij haalt een baby’tje omhoog maar dat overleeft het niet. Hij gaat naar de ouders om zijn medeleven te betuigen maar zegt achteraf tegen Fayyad dat hij dat moeilijk vindt omdat hij denkt dat men hem ook nog dankbaar moet zijn. In de avonduren kookt hij. Een metgezel klaagt erover dat de wereld niets voor hen doet en dat ze het alleen moeten uitzoeken, maar Mahmoud zorgt dat hij zijn maat weer aan het lachen krijgt.

Zijn broer Ahmad gaat ook een keer mee, maar raakt gewond. Mahmoud haast zich naar het ziekenhuis en vertelt dat hun ouders denken dat ze in Turkije zij en gelukkig niet weten wat ze doen. Dat zou teveel voor hen zijn. Het liefst zou hij willen dat zijn broer weer gezond is en het gezin herenigd. Voor een eigen gezin is het geen tijd. Na een nieuwe reddingsactie moet hij naar een bruiloft van een vriend. Ook dat gaat door. Een andere reddingspoging gebeurt onder de ogen van een wanhopige vader. In ieder geval wordt zij vrouw gered, maar hun baby lijkt het opnieuw niet te overleven.

Khaled vreest uithongering tijdens het beleg. Hij slaapt met anderen in de centrale en houdt telefonisch contact met zijn kinderen. Na een reddingsactie zien we een half verlamde kat die zich uit de voeten probeert te maken. Khaled heeft het moeilijk en trekt zich terug in een verlaten ruimte. Op 11 augustus 2016 wordt hij zelf bij een bombardement gedood. We zien beelden dat hij gewassen wordt en in het donker begraven. Zijn kinderen komen niet meer in beeld. Er zijn grenzen. 

Hier meer informatie op de site van Movies that matter, waaronder ook een trailer.