Moordenaar of slachtoffer van een justitiële dwaling, dat is
de vraag
Documentairemaker Simone de Vries (1963), onder andere
bekend van Beer is cheaper than therapy
(2011), een documentaire over de waanzin die oorlog heet, heeft in De schijn tegen een andere vorm van
waanzin gefilmd, alleen is onduidelijk of die van de kant van de vermeende
moordenaar Reinier Smit of van justitie komt. Daarover zijn de meningen
verdeeld. Geert-Jan Knoops die ingeschakeld werd om een herzieningszaak te
starten, legt zich niet bij het oordeel van justitie neer en vecht door om
Reinier Smit, die nog twee van de twaalf jaar gevangenisstraf te gaan heeft,
vrij te krijgen. Smit is inmiddels murw van alle ge-jojo na de moord op zijn
vrouw in december 1996.
De Vries spreekt door de telefoon met De Vries, die in de
gevangenis zit. Hij vraagt haar of ze gelooft of hij onschuldig is. Zij stelt
hem allerlei vragen, ook later gedurende de documentaire, waarin iedereen zijn
en haar eigen mening over deze zaak heeft, ook de inwoners van het Groningse
dorp waar zich het drama heeft plaatsgevonden. Smit stelt dat hij toch echt
niet met gevaar voor eigen leven zijn kinderen uit het brandende huis heeft
gehaald, als hij die zelf zou hebben aangestoken om te verdoezelen dat hij zijn
vrouw Gonda had vermoord.
Zij was kapster, hij een vertegenwoordiger in haarproducten.
Hoewel het huwelijk op zich al bijzonder was omdat ze er beiden een
buitenechtelijke relatie op na hielden en Reinier gokverslaafd was, vertelt
Reinier dat hij op de dag van de moord een ruzie probeerde te sussen tussen
zijn vrouw en een andere medewerker in de kapperszaak , die veertig kilometer
verderop woonde. Op het moment dat hij thuis kwam, nogal laat omdat de
medewerker niet thuis was geweest, hij lang op hem had gewacht en ook nog eens
twee keer voor een opgehaalde brug had gestaan, ontdekte hij de brand en haalde
zijn kinderen uit huis. De lezing van de politie was anders. Hij zou de brand
zelf aangestoken hebben nadat hij al het geld dat in de kluis lag, eruit
gehaald had om te vergokken en zijn vrouw vermoord dat hem dat wilde beletten.
Omdat men het bewijs nooit rond kreeg werd Reinier steeds
weer op vrije voeten gesteld, maar tenslotte op grond van een flinterdunne
getuigenverklaring toch voor twaalf jaar vastgezet. In de tijd daarna is er het
nodige onderzoek verricht, onder andere door studenten van de VU onder leiding
van rechtspsycholoog Van Koppen. Hij vond de zaak prachtig studiemateriaal voor
zijn studenten. De resultaten van het project Met gerede twijfel werden vastgelegd in het boekje De Hoogezandse brand (zie foto). Ook
Peter R. de Vries hield zich al met de zaak bezig. Hij probeerde op een weinig
fatsoenlijke manier Reinier met een verborgen camera erin te luizen. Naar
aanleiding van de knagende onvrede van de ouders van Gonda, boog zich in 2003
nog eens een cold case team over de zaak. De veronderstelling dat Reinier zijn
vrouw al had vermoord voordat hij met de auto vertrok, wordt gelogenstraft door
de dochter die vertelde dat haar moeder haar weer naar bed bracht nadat ze
beneden was geweest.
Geert-Jan Knoops kan een herziening van het vonnis aanvragen
als hij een nieuw feit aandraagt. Knoops komt na onderzoek zelfs met drie
nieuwe feiten. Ten eerste kunnen de passagetijden van het scheepsverkeer langs
de brug kloppen, zoals door studenten van de VU nog eens werd nagerekend, ten
tweede kwam de getuige die eerder had verteld dat Reinier hem had ingelicht
over de moord, op zijn bekentenis terug, ten derde bleek uit nader onderzoek
dat de brand al begonnen moest zijn voordat Reinier thuis kwam. De rechter acht
de nieuwe feiten echter niet sterk genoeg om een nieuw onderzoek te starten.
Knoops vecht door. Het zou mooi zijn als hij, net als in eerdere
herzieningszaken, de waarheid boven water kan krijgen. De Vries kan haar
documentaire, die op enkele gereconstrueerde elementen na op waarheid berust, dan
nog eens updaten.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten