Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 6 juni 2017

Back to Utopia (2016), documentaire van Fabio Wuytack


Klassiek werk Thomas More op sterke wijze geactualiseerd

Over Utopia, het klassieke boek van Thomas More over de ideale samenleving is vorig jaar, vijfhonderd jaar na verschijnen, heel wat gepraat en geschreven, onder andere door filosoof Hans Achterhuis, maar de Belgische filmregisseur en beeldhouwer Fabio Wuytack weet toch nog een gevoelige snaar te raken bij de kijker. Hij doet dit door een gedramatiseerde zoektocht van journalist Alex Dillen aan de hand van aanwijzingen van zijn voormalige professor Peter Panludic. In plaats van een trivialisering van het onderwerp wordt de urgentie tot verandering groter. De identificatie van de kijker met de onderzoeksjournalist geeft een ongemakkelijk gevoel, dat aanzet tot actie. Ook door de meeslepende muziek van Dirk Brossé.

Wuytak begint met een korte historische terugblik op Thomas More die adviseur van de Engelse koning was maar vanwege zijn ideeën in de Tower werd opgesloten en na enkele jaren onthoofd. Zijn dochter zegt dat hij met zijn verzet tegen toenmalige heersers een betere en vooral menselijker wereld in gedachten had. Zij is van plan zijn gedachten te verspreiden en leest, zoals ze vaker in de documentaire zal doen, voor uit zijn werk Utopia.

Vervolgens wendt Wuytak zich naar het Italiaanse parlement waar bekend wordt gemaakt dat er zesduizend belangrijke werken zijn gestolen, waaronder het origineel van Utopia, dat trouwens in 1516 in Leuven gedrukt is. Onderzoekjournalist Alex Dillen (Johan Leysen, Hasselt 1950) onderzoekt de zaak en schrijft er het boek Searching for Utopia over, hetgeen overigens ook een markant beeld van Jan Fabre is. Dillen ontvangt een brief van zijn vroegere geschiedenisprofessor Peter Panludic met daarbij een sleutel van diens huis in Londen. Daarin bevindt zich een kaart met vindplaatsen van Utopia of beter gezegd plaatsen die Dillen de ogen moeten openen. De inmiddels overleden Pandulic wil dat de intellectuele Dillen door het onrecht in de wereld wordt aangeraakt.

In verschillende hoofdstukken wordt de zoektocht van Dillen weergegeven. Allereerst gaat Dillen naar Peru waar mijnwerkers onder zeer zware omstandigheden goud delven. Dillen is eerder in Lima geweest om een minister te interviewen maar is niet op de hoogte van de ellende van het volk in het woud, dat milieu en leven opoffert aan de hebzucht van enkelen. Mijnwerker Alberto werkt al zesendertig jaar in de mijnbouw, want hij moet zijn gezin onderhouden maar veel geluk levert dat niet op. Hij toont foto’s van collega’s die tijdens een staking voor betere werkomstandigheden vermoord zijn.

Eenmaal terug in Londen wordt Dillen gebeld door een notaris over het testament van Panludic. Dillen vindt een uitdraai op de typmachine waarin staat dat de professor zijn hele bezit nalaat aan Dillen. Dit is een opstapje naar een hoofdstuk over de commons, de gemeenschappelijke weidegronden, die overgingen in privébezit. In het dorp Burlobo in Oeganda wordt dit geïllustreerd. Tegelijkertijd zien we acties met moderne westerse technieken om het onrecht ongedaan te maken. Een wijze oude man voegt daaraan toe dat land niet van hen is, maar van toekomstige generaties.

Een volgend hoofdstuk gaat over de emissierechten van CO2, die vergelijkbaar zijn met de diefstal van de commons, omdat publiek bezit omgezet wordt in een geldelijke waarde. Deze ruil wordt in beeld gebracht aan de hand van de zienswijze van een jong Mexicaans meisje uit een oude cultuur waarin de natuur geëerd wordt. Zij stelt haar moeder vragen over de koop van lucht door de Amerikanen.

In aansluiting daarop volgt een hoofdstuk over Fukushima. Dillen schreef daar eerder een boek over maar heeft volgens Panludic nooit de ellende aan den lijve ervaren. Dillen gaat met een Japanse journalist mee naar het besmette gebied rond de kerncentrale. De journalist zegt dat de overheid bescherming tegen een tsunami te duur vond, maar nu met de gebakken peren zit en dat de werkers aan de centrale in de eerste weken goed werk verrichtten. In dit hoofdstuk komt ook het belang ter sprake om de jonge generatie mondig te laten worden zodat ze goede keuzes voor de toekomst kunnen maken. Ouderen dienen hun kinderen te laten praten en naar hen te luisteren om hun geest goed te leren kennen. Aandoenlijk zijn de gesprekjes met kinderen in het getroffen gebied die allemaal later een sociaal beroep kiezen om hun door de tsunami en ontplofte reactor getroffen ouders bij te staan.  

Panludic roept Dillen aan het werk te gaan om Utopia dichterbij te brengen, ook voor de vele bootvluchtelingen die, als ze geluk hebben, aan de stranden van Europa aankomen, zoals op Lampedusa. Utopia is het laatste toevluchtsoord voor de mens van vandaag. Het is leven in een nieuwe maatschappij of sterven in de huidige chaos. Aan ons de keus om onze krachten in te zetten als we niet willen ondergaan.

Hier een gesprek met de maker, hier nog veel meer informatie op Canvas waaronder foto’s en een trailer, hier het gesprek van Jeroen van Kan met Hans Achterhuis over zijn boek Koning van Utopia, hier Searching for Utopia van Jan Fabre.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten