Theaterrecensie: De Shakespeare Club, De Gemeenschap, Toneelschuur, 27 januari 2017

Commentaar op rollen in paleisdrama kan enige leegte niet verhullen

De Shakespeare Club was de voorloper van de huidige COC, die inmiddels alweer haar zeventigste jubileum vierde. Het was een club in de jaren veertig en vijftig waar mensen met afwijkende gevoelens en ideeën gehoor vonden. In het theaterstuk met dezelfde naam wordt die uitlaatklep verbeeld doordat de acteurs rond de scènes uit een paleisdrama uiting geven aan hun eigen misère.

De voorstelling begint met een prachtige klaagzang van prinses Velvet. Ze maakt zich los uit het statsieportret op de achtergrond en brengt in het volle licht haar treurnis ter sprake, al wordt dat niet meteen opgepikt door een lacherig publiek. Al gauw echter begrijpt men dat het haar menens is: ze lijdt onder haar lesbische gevoelens waarmee ze geen kant op kant, temeer omdat haar moeder haar geen enkele ruimte geeft. De tekst waarmee Velvet haar ongenoegen naar voren brengt is sterk, met sappige details over boerenmeiden in het hooi en een leven in een poezenmand waar men niets liever doet dan elkaar likken.

De koningin, gespeeld door Christine van Stralen, is het prototype van hooghartigheid, zoals het statige maar stijve Elisabethiaanse kostuum laat zien. Ze verbiedt haar dochter om naar een sportveld te gaan om een meidenteam aan het werk te zien en in de kleedkamer nog even van de bezwete lijven te genieten. De moeder wil dat Velvet aan een man komt. Een echte heteroseksuele relatie zal haar bevrijden van haar ingebeelde gevoelens.

De ijzige tirade is aanleiding om in het stuk in te breken. Anil die de rol speelt van de vriend van de homoseksuele kroonprins Espin, stelt de praatjes van Christine aan de orde. Hij wijst op de emancipatoire bedoelingen van de club, maar veel gehoor vindt hij niet bij haar. Ze wordt als koningin alleen maar narriger omdat haar zoon, vroeger zo’n lieve jongen en na de dood van de aan lager wal geraakte koning een steun, ook al andere dromen heeft dan die van een saaie troonopvolger.

Het taalregister dat de koningin hanteert is heel wat volkser dan dat van de prinses. Dat blijkt al uit de uitspraak van de koningin op de flyer, namelijk dat ‘ Something is rotten in this rotland.’ Het land waar ze op doelt is haar eigen kleine koninkrijk dat niettemin veel werk kost, terwijl ze zich op geen enkele manier gesteund voelt door haar kinderen. De lessen die huisleraar Sousou aan Espin geeft, komen ook al niet van de grond. De leraar die voor elk gat te vinden is, vindt dat de kroonprins maar eens de bloemetjes buiten moet zetten. Hij bekent het publiek dat hij het als oudere homo niet gemakkelijk heeft en in plaats zich in het uitgaansleven te storten ’s avonds op de bank Proust leeft, al is dat ook niet verkeerd

In een scène die, net als vaker, te weinig aan de verbeelding overlaat, zien we de ontmoeting tussen Espin en de minder geciviliseerde Concul tot stand komen. Het taalregister van de laatste staat haaks op dat van het hof en valt daarmee uit de toon. Natuurlijk is de moeder geschokt over de volgens haar gedegenereerde relatie tussen haar zoon en zijn vriend, maar niet veel later moet ze van Sousou vernemen dat haar dochter met bittere kruiden een eind aan haar leven gemaakt heeft.

In plaats van tot het besef te komen dat vrijheid en ruimte op zijn plaats zouden zijn in haar kleine koninkrijk, houdt ze halsstarrig vast aan haar eigen principes. Ze haakt af en komt als Christine nog eens om haar zaak te bepleiten in het gezelschap dat zich afvraagt of een afwijkende mening wel gepast is binnen hun gezelschap. Eerder al zei Christine dat ze alleen maar lekker wilde spelen en verder niets. Helaas werd door die opvatting een dramatische ontwikkeling aan het publiek onthouden. Het idee van tekstschrijver Rob de Graaf om de spelers commentaar te laten leveren op hun rollen, leverde niet het spektakel op dat men zou verwachten en kon daarmee, de fraaie kostuums ten spijt, een zekere leegte niet verhullen.

Hier meer informatie en foto’s op de site van De Gemeenschap. De foto op de omslag is niet van Sanne Peper, maar van Casper Koster, zo meldde me een medewerker van De Gemeenschap.

bijgewerkt op 30 januari om 19:45 uur.