Maatschappelijke omstandigheden verstoren intieme liefdesband
De voorstelling La
musica 2 van Theater Utrecht maakte me nieuwsgierig om de film Hiroshima mon amour, gebaseerd op een
scenario van Marguerite Duras, nog eens terug te zien. Daarin krijgt een Franse
actrice die in 1959 in Hiroshima is om mee te spelen in een film over vrede,
vijftien jaar na de kernramp die de stad trof, een korte, onstuimige
liefdesrelatie met een Japanse architect. De twee personen hebben geen naam,
worden aangesproken met Elle en Lui als symbool voor het mannelijke en het
vrouwelijke en kunnen, zo horen we op het eind, ook weergegeven worden door de
plaatsnamen Hiroshima en Nevers. Het feit dat ze allebei getrouwd zijn, vormt,
naast het traumatische verleden van de twee, een hindernis om in elkaar op te
gaan. Elle zegt dat Lui haar zowel kapot als heel maakt.
De levenservaringen van schrijfster Marguerite Duras (zie foto), zoals in
de Inleiding op La musica 2 verwoord
door dramaturg Joris van der Meer verbonden aan Theater Utrecht, komen sterk
tot uitdrukking in de film. Duras werd geboren in Vietnam en ging op jonge
leeftijd terug naar Frankrijk omdat haar vader ziek geworden was. Na zijn dood
ging het gezin weer terug naar Vietnam. Het gezin hoorde noch bij de elite noch
bij de plaatselijke bevolking. Als puber werd Marguerite mishandeld door haar
ene en geliefkoosd door de andere broer. Haar moeder die sociale aspiraties had
die ze niet kon verwezenlijken, deed beide. In 1932 ging Duras rechten en
politicologie studeren aan de Sorbonne in Parijs. Ze werd een geëngageerd
schrijfster die geen blad voor de mond nam. Haar liefdesleven was net zo
complex als haar jeugd. Na twee huwelijken waaruit met één zoon, kreeg ze een
relatie met een getormenteerde journalist. Met hem herhaalde ze de patronen in
haar jeugd. Daarna ontmoette ze een homoseksuele man, hoewel ze ervan overtuigd
was dat alleen de heteroseksuele liefde grandeur kende. Veel van haar problemen
en frustraties werkte ze uit in haar boeken en films.
De beginbeelden van Hiroshima
mon amour van een omhelzing van twee lichamen, die met zand bestraald
lijken te zijn, zeggen veel. De huid glinstert als fall out en wordt weer glad
en bedekt door zweet als symbool voor een heftige lichamelijke liefde die
echter in geestelijke zin minder harmonieus verloopt. Lui ontkent alles wat
Elle van de kernramp weet. Ze heeft het allemaal verzonnen, zegt hij, net als de
film over de ramp doet, waarin zij de rol van verpleegster speelt. Ook dat ze
denkt dat ze alles kan vergeten, ontkent Lui.
Elle vertelt hem over haar eerste liefde op achttienjarige
leeftijd voor een Duits soldaat in haar geboortestad Nevers. De geliefde
overleefde de oorlog niet. De verhouding leidde na de oorlog tot een
dramatische situatie voor haar omdat haar hoofd werd kaalgeknipt en ze zich
schuil hield in een kelder. Haar moeder stuurde haar op de fiets naar Parijs
ten tijde van het bombardement op Hiroshima in augustus 1945. In de armen van
Lui keert het verleden weer terug. Wanhopig probeert ze een modus te vinden om
ermee te leven. Ze wenst Lui weg maar haalt hem ook weer terug. De trauma’s van
het leven na een kernramp en de liefde van een jonge naïeve Francaise beïnvloeden
het huidige leven op een manier die geen vrede toelaat.
Emmanuelle Riva en Eiji Okada spelen hun rollen met verve. Okada
speelde later in De vrouw in het zand,
een film gebaseerd op de gelijknamige roman van Kobo Abe. Hij overleed in 1995.
Riva leeft nog. Ze speelde in vele films. Hiroshima
mon amour was haar filmdebuut en haar rol in Amour (2012) van Michael
Haneke een van haar laatste producties.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten