Het leven van een charismatische, maar onbehouwen sportman tegen de achtergrond
van een Amerikaans trauma.
De veelgeprezen documentaire van Ezra Edelman over O.J.
Simpson (1947) doet een poging om het leven te verklaren van een zeer
getalenteerde, charismatische zwarte sportman, afkomstig uit de achterbuurten
van Los Angeles. Na zijn sportieve carrière bezweek hij onder zijn zucht naar
roem. De geschiedenis van Simpson speelt zich van begin tot eind af in een maatschappij
met rassentegenstellingen. Het mediaspektakel, dat na de moorden die Simpson
pleegde wordt in zevenëneenhalf uur uit de doeken gedaan. Edelman schiet soepel
heen en weer tussen het persoonlijke en het maatschappelijke kanten. De manier
waarop hij die twee aan elkaar knoopt is bijzondermooi. Edelman interviewde
meer dan zeventig personen zet aantekeningen die Simpson tijdens de rechtszaak
maakte, op het scherm. De vele optredende personen laat ik zoveel mogelijk achterwege
om de leesbaarheid te bevorderen.
Aflevering 1
Simpson was een veelbelovend footballspeler aan de
Universeit van South California. In de strijd om de Rose Bowl tegen concurrent UCLA
speelde de lenige en snelle running back een
belangrijke rol. Los Angeles werd door zwarten. zoals de ouders van Simpson,
gezien als het beloofde land, maar de politie nam een vijandige houding aan.
Simpson hield zich afzijdig van de strijd om gelijke burgerrechten, zoals die
door Cassius Clay en andere zwarte sporters gevoerd werd. Hij vond dat het
eerder ging om karakter en talent dan om huidskleur. In 1968 was zijn roem tot
grote hoogte gestegen. Simpson verhuurde zich aan het automerk Chevrolet en
vormde een buffer tegen de om recht vragende zwarten. Hij viel in de smaak bij
de blanken en bouwde daarmee een imago op.
Een journalist van de New York Times vraagt zich af waar het
personage Simpson begint. Edelman probeert een antwoord te vinden in de
achterstandsbuurt waar Simpson opgroeide met een hard werkende moeder -
nachtzuster in een ziekenhuis - en zonder vader die de wijk had genomen vanwege
zijn homoseksualiteit. Volgens een jeugdvriend kreeg Simpson met zijn
charismatische uitstraling op school al veel voor elkaar. Hij pikte zelfs
Marguerite, het vriendinnetje van vriend Allen in, die op het USC de beste
maatjes met hem bleef.
In januari 1969 begon Simpson een profcarrière bij de
Buffalo Bills. Aanvankelijk kende hij weinig succes in de noordelijke
arbeidersstad, maar na het aantrekken van een andere coach en in een nieuw
stadion vierde Simpson nieuwe triomfen. Edelman gaat in op het rushrecord dat
Simpson vestigde, iets dat de gemiddelde Europeaan boven de pet gaat, maar veel
zegt over de ongelooflijke talent van Simpson. Met alle roem die hij daarmee
vergaarde, vormde hij een uithangbord voor autoverhuurbedrijf Hertz. Zijn
zakelijke successen en de filmcarrière die hij startte, te beginnen met Capricorn One, stonden een rustig
huwelijksleven met Marguerite in de weg. Toen hij in de privéclub het
achttienjarige surfmeisje Nicole Brown tegen het lijf liep, betekende dat het
einde van zijn huwelijk.
Aflevering 2
Simpson vestigde zich met Nicole in de blanke buitenwijk
Brentwood, ver van de brandhaarden in andere delen van Los Angeles. De dood van
Eula Love door een politiekogel en later de zware mishandeling van Rodney King
leidden, ook door de milde straffen voor de betrokken agenten, tot
verontwaardiging bij de zwarte bevolking, met heftige rassenrellen in 1992 tot
gevolg. Simpson hield het, conform de gedachte van zijn streng gelovige moeder,
bij de bijbelspreuk dat men een ander niet moet aandoen wat men zelf niet zou
willen worden aangedaan. Hij speelde liever de rol van een zwarte met wie hij
zich kon identificeren in de film Ragtime
van E.L. Doctorow.
Edelman werpt de vraag op of hij zich schuldig voelde over
de verdrinkingsdood van zijn bijna twee jarige dochtertje, maar in ieder geval
kon hij die na de scheiding met Marguerite achter zich laten. Simpson en Nicole
waren gelukkig in hun villa Rockingham waar ze vrienden van allerlei slag
ontvingen. Simpson trad op als commentator bij footballwedstrijden, speelde in
de serie Naked gun en stelde zich als
ondernemer op. Door zijn grote communicatieve vaardigheden werd het hem door
zijn mede
golfers zelfs vergeven als hij vals speelde. Nicole werd wel
gek van de attenties die hij andere vrouwen gaf. Volgens zijn intimi ging hij
daarmee te ver. Het leidde op nieuwjaarsdag tot een poging tot moord op Nicole,
die met de vergeving der zonde werd uitgewist. In een interview probeerde
Simpson de aantijgingen te bagatelliseren en ook Nicole voelde veel voor
verzoening, maar tenslotte mocht dat niet baten. In oktober 1993 belde Nicole,
die inmiddels elders woonde, een relatie met Keith had een scheiding had
aangevraagd, weer eens uit doodsangst de politie, omdat de verwende Simpson zijn
speelgoedje maar niet kon loslaten.
Aflevering 3
Edelman opent met de tweevoudige, beestachtige moord op
Nicole en Ronald Goldman in juni 1994. Ondanks overstelpend bewijs tegen
Simpson mag hij na een onsamenhangende verklaring en een bloedtest gewoon weer
naar huis. Politieagent Ronald Shipp, een vertrouweling van Simpson, hoorde
drie verschillende verklaringen over een wond aan zijn vinger van hem en wist
dat er iets niet klopte. De avond daarvoor bezocht de familie een
dansvoorstelling van een dochter. Vervolgens ging Simpson naar Chicago voor
reclamewerkzaamheden. Later ging hij zelfs naar de wake voor Nicole. Volgens
een zus van Nicole verkeerde hij bij die gelegenheid onder invloed van
kalmerende middelen.
Robert Shapiro leidde de verdediging. Shipp deed daar niet
aan mee. Shapiro regelde dat Simpson zich zou overgeven aan de politie, maar
hij kwam op de vastgestelde tijd niet opdagen. Zijn vriend Robert Kardashian
las een brief voor waarin hij zei dat Simpson te emotioneel was. Later werd hij
door een helikopter gespot op de snelweg, met zijn vriend Al Cowlings aan het
stuur en gevolgd door vele politiewagens. Wat volgde was een mediaspektakel,
live op televisie. Simpson had de loop van een pistool op zijn gezicht gericht
terwijl Cowlings terugreed naar Rockingham. Daar gaf hij zich over toen het
donker was. Hij verbaasde zich over de vele mensen die langs de weg stonden
toen hij naar het politiebureau gevoerd werd. De politie was, net als de
verdediging, blij dat de affaire zonder bloedvergieten verlopen was.
Tijdens het eerste verhoor oogde Simpson belabberd. ‘An American tragedy,’ kopte Time Magazine
op de cover. Hoewel er vele bewijsstukken op tafel lagen, was de zaak niet beslist.
Rechercheur Mark Fuhrman kreeg de zwarte piet toegespeeld omdat hij zich eerder
racistisch had uitgelaten. Wellicht had hij de handschoen neergelegd waarop het
bloed van Nicole en Ron en O.J. zich bevond. De scherpzinnige zwarte advocaat
Johnnie Cochran werd de held van de zwarte buurt. Tijdens zijn voorgeleiding
voor de rechter had Simpson het publiek op zijn hand. De aanklagers gingen snel
akkoord met het centrum van L.A. als de plaats van de rechtszitting, maar de
selectie van de juryleden duurde lang. Pas na zeven maanden kon de rechtszaak
onder leiding van rechter Ito beginnen. Om Cochran de wind uit de zeilen te
nemen, zette het OM de zwarte ambitieuze advocaat Chris Darden naast de
intelligente blanke Marcia Clark in.
Aflevering 4
Edelman gaat terug naar 1985 toen er al eens een gewelddadig
conflict was tussen Simpson en zijn vrouw. Fuhrman ging naar hen toe en vond
het vreselijk dat Nicole geen aangifte wilde doen. In 1990 had ze haar
testament in een bankkluis opgeborgen samen met foto’s van mishandeling door
Simpson.
Het OM ging meteen zwaar in de aanval aan het begin van het
proces. Getuigenissen als van de zus van Nicole maakten op de verdediging weinig
indruk. Ronald Shipp die zich eerder onthield van medewerking, wilde getuigen
toen hij de foto’s van het bloedvergieten had gezien. Simpson zelf toonde zich
een overlever, iemand die het spel briljant speelt, zoals hij als footballer
had gedaan. De televisie bracht de zaak overal de huiskamers binnen, waardoor
er een mediacircus ontstond met de betrokkenen als tv persoonlijkheden. Fuhrman
was zogezegd de boeman volgens de verdediging. Een slinks verhoor door
topadvocaat F. Lee Bailey maakte hem kapot. Het OM concentreerde zich op harde
bewijzen zoals de uitslagen van de DNA tests. De verdediging had hier ook een
weerwoord op. Men trok de manier waarop het bewijs verzameld was in twijfel.
Juryleden werden hierdoor op het verkeerde been gezet. De zaak werd steeds meer
verbonden met de rassenkwestie. Het feit dat Darden wilde dat Simpson de maat
handschoen zou aantrekken waarmee hij de moorden had gepleegd, leidde tot een
succes voor Simpson die triomfantelijk liet zien dat de handschoenen te klein
voor hem waren. Clark was not amused. Daarna kwamen er ook nog geluidsopnamen
boven water waarin zich Fuhrman misprijzend over negers had uitgelaten. Hoewel
de vader van Goldman zich beklaagde dat het niet meer over de moordzaak ging,
vonden anderen de zaak juist geschikt om als onderdeel van de strijd voor
gelijke burgerrechten te dienen. Fuhrman beriep zich tijdens zijn verhoor door
de verdediging op zijn zwijgrecht op grond van het Vijfde Amendement. Het
slotpleidooi van Clark haalde het niet bij dat van Cochran, al haalde die, tot
woede van Goldman, zelfs Hitler erbij. Na de rechtszaak vond 77 procent van de
blanken Simpson onschuldig tegenover 72 procent van de zwarten die hem schuldig
verklaarden terwijl dat voor het proces 63 om 65 procent was, dus veel was men
met de langdurige verhoren niet opgeschoten.
Aflevering 5
De laatste aflevering begint met O.J. die obstakels overwint
wat hij ook doet. Of het nu gewichtheffen, honkbal, bowlen of de steeple chase
is. Ook de rechtszaak tegen Nicole en Ron won hij met gemak zo leek het.
Terwijl het OM aangeslagen was over de snelle uitspraak van de jury, reageerde
de verdediging opgetogen en waren de fans die buiten stonden dolblij. Een
jurylid vertelt dat er vooral was afgerekend met de klassejustitie na de
mishandeling van Rodney King. Deze free
at last trok een zware scheidslijn door de Verenigde Staten. Voor het OM
was de tol hoog. Chris Darden ging eraan kapot. Shapiro distantieerde zich van
het feit dat het proces toch langs rassenlijnen gevoerd was. Na zijn vrijlating
zei Simpson dat hij achter de dader aan zou gaan maar daar hoorde men niets
meer van. Nieuwsmedia spotten daarover terwijl ze Simpson op het golfclub in
beeld brachten. Vanwege de haat in de buurt, wendde Simpson zich tot de zwarte
gemeenschap en nam afstand van de neutrale positie die hij eerder ingenomen
had.
Celia Farber schreef een artikel voor Esquire en hoorde dat
hij vooral wilde bewijzen dat Nicole een onmogelijke vrouw was geweest. De
sfeer tussen haar familie en Simpson was erg gespannen. Goldman wilde verder en
spande met de familie een civiele zaak aan, die niet op televisie kwam. De
kwestie rond zijn schoenen met de afdruk in bloed kreeg veel aandacht. Tijdens
de uitspraak sprak Bill Clinton zijn State of the Union uit, waardoor kijkers
volgens een medewerker van de televisie niet live de uitspraak konden meemaken.
Die was unaniem. Simpson werd schuldig gevonden en diende smartengeld te
betalen, maar voelde zich daar moreel niet toe verplicht. Waardevolle spullen
werden weggevoerd, voordat de politie met verhuiswagens verscheen. Nadat de
fiscus beslag liet leggen op Rockingham vertrok Simpson naar Miami Beach. Het
geld dat hij verdiende met promotie activiteiten bleef onder tafel. Hij leefde
daar op grote voet als de Godfather van mensen die het niet zo nauw met eerlijkheid
namen. De uitgave van een biografie moest meer geld in het laatje brengen, maar
dat ging uiteindelijk naar de schuldeisers, terwijl het publiek smulde van de
inhoud waarin Simpson goochelde met de feiten. De criminele praktijken
eindigden in Las Vegas, toen Simpson zijn gestolen eigendommen wilde
terughalen. Hij werd opgepakt en tot drieëndertig jaar gevangenisstraf
veroordeeld. Volgens velen was dat de wraak van de blanken. De steun van de
zwarten was voor niets geweest.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten