Rouw is omgekeerde verliefdheid
Coen Verbraak (1965) heeft in het kader van een nieuwe serie
Kijken in de ziel zeven personen
uitgenodigd die over de rouw in hun leven vertellen. De verhalen zijn heel
verschillend omdat het afscheid met een dierbare korter of langer geleden is,
omdat het kinderen waren of ouders, een zus of een partner. De verbindende
factor is echter de rouw - of die achter de rug is of nog altijd aanwezig is –
zijn invloed behoudt. Komende maand komt het boek De
achterblijvers uit. Hiernaast de omslag.
Carolyn Melief - Taconis verloor haar 51-jarige man in 2015
door een hartaanval. Ze spreekt nog over het afscheid in termen van maanden. In
het ziekenhuis hield men hem nog anderhalve dag in leven omdat hij donor was. Ze
noemt rouw omgekeerde verliefdheid vanwege de bezetenheid rond de verdwenen
geliefde. Ze heeft fysieke pijn om de dagen door te komen, al slijt dat. Ze
maakte een overlevingsplan en heeft genoteerd wat tegenwerkt, zoals het doen
van de administratie en contact met het pensioenfonds. Aan de telefoon voelde
ze zich in het begin naakt. Met het verlies sterft het gezamenlijke verleden net
als hun toekomst. Haar kinderen rouwen anders dan zijzelf, hun leven gaat
gewoon door, terwijl zij zich nog verdwaald rondloopt en het verdriet zoveel
eronder probeert te houden.
Robert de la Rey heeft nooit
afscheid van zijn ouders kunnen nemen die in 1977 voor een weekje naar Las
Palmas vlogen maar op Tenerife verongelukten. Hij was toen negen jaar en werd
erover ingelicht door een agent die meteen geen goed meer bij hem kon doen. Hij
geloofde het nieuws niet en wachtte aan het eind van de week nog steeds op zijn
ouders. Zijn grootmoeder zei dat hij maar drie weesgegroetjes moest bidden als
hij niet kon slapen. Veel aandacht voor dit soort droefenis was er in de jaren
zeventig niet. Hij kwam uit een gelovig gezin en leerde sterk te zijn en niet
te huilen. Door te judoën kon hij de problemen van zich afhouden. Tegenwoordig
vlucht hij in zijn werk om niet aan het verlies te denken. Soms voelt hij zich
als Remy in Alleen op de wereld. Op
zijn trouwdag en na de geboorte van zijn kind had hij het zwaar. In zijn
familie verwerkt men het verlies op een eigen manier. Een bezoek aan een
psycholoog hielp niet veel, hij heeft wel veel steun aan een counselor die hij
af en toe ziet.
Suzan Hilhorst verloor twee kinderen op zeer jonge leeftijd,
maar telt ze nog wel bij haar gezin. Ze heeft het er wel moeilijk mee als ze
zegt dat ze drie kinderen heeft en daarnaar gevraagd wordt. Ze heeft het
niettemin druk met de overleden kinderen in haar hoofd. Ze vertelt uitgebreid
over de dood van de twee meisjes niet lang na de geboorte. Vooral de dood van
de tweede was helemaal niet te bevatten. Ze vindt het jammer dat ze niet
precies wist wanneer dit meisje dood ging, want bij de eerste had ze nog een
intens oogcontact als afscheid. Ze heeft de rouw een plek gegeven in haar
leven, is voor een deel zelf het gemis en verdrietig dat ze geen herinneringen
meer aan de overleden meisjes zal hebben. Ze kan ook wel eens boos worden op
hetgeen haar is overkomen, maar dat houdt alleen maar af van het verdriet. Haar
man verwerkt het verlies op zijn eigen manier. Hij bekijkt regelmatig de
crematies, terwijl zij die niet kan zien. Tijdens het afscheid zag ze het
verdriet weerspiegeld in de ogen van anderen, die zij op haar beurt weer kon
troosten.
Frank Sanders was de partner van Jos Brink en heeft veel
verdriet gehad na zijn overlijden maar is de rouw na negen jaar inmiddels te
boven. Eerder bleef hij het liefst in een cocon zitten. Rouw is een wond, zegt
hij. Hij zakte letterlijk door zijn benen. Hij vond het moeilijk de kleren van
Brink weg te doen en heeft nog een kostuum van hem bewaard. Het duurde lang tot
hij begreep dat er verschillende soorten van verdriet zijn, waaronder het gemis
van de geliefde en het zelfmedelijden. Ook is er de onzekerheid over het
afscheid. Ze waren beiden geen praters, Jos schreef zijn gevoelens op in
boekjes. Hij stelde eerder voor dat mensen die rouwen een band omdoen, zodat
hun rouw zichtbaar is en de omgeving daarop kan inspelen.
Luke van der Have had een dochter met levenslange psychische
problemen, die op 21 jarige leeftijd door euthanasie overleed. Dat is nu drie
jaar geleden. Ze lijdt daar nog altijd over, temeer omdat ze van haar omgeving
geen enkele steun krijgt. Ze voelt zich in de buurt als een melaatse. Er is
niets waar het niet schrijnt. Ze is druk bezig, maar alleen maar zijn en niets
doen, zoals vroeger, kan ze niet meer. Haar dochter besprak haar doodswens met
haar. Haar psychiater keurde haar wens goed maar een tweede wilde er niet aan,
zodat ze de hulp van iemand anders inriepen. Luke vond het moeilijk dat haar
dochter erg snel overleed en ze geen tijd meer had om afscheid te nemen. Het
verlies van een kind is op zich niet ondraaglijk. De moeder geeft haar weer
terug.
Gerbert van Loenen had een vijf jaar oudere zus die
zelfmoord pleegde toen hij op vakantie in Drente was. Toen hij het telefoontje
kreeg, wist hij al wat er gebeurd was. Zijn zus had al psychische problemen. Na
de eerste nacht was hij eraan gewend dat hij het met een zus minder moest doen,
maar niettemin kwam zij soms als een spook uit de kast. Nog steeds wel eens in
de nacht. Rouw is verdriet en dat vraagt erom om overeind te blijven, want hij
zelf zou ook in een vlaag van verstandsverbijstering een eind aan zijn leven
kunnen maken. Hij had ook een vriend die overleed aan de gevolgen van een
hersentumor. Het verdriet om hem was gemakkelijker te verwerken omdat hij goed
afscheid van hem nam. De vorken in zijn lade herinneren hem aan zijn zus, maar
hij weet langzamerhand niet meer welke van haar en welke van hemzelf zijn,
waarmee het verleden zich mengt met het heden.
Tonia Dabwe had een moeder die in 1992 door soldaten van
Charles Taylor werd meegenomen. Ze was toen zeventien jaar oud en woonde met
haar ouders in Liberia. Haar moeder was Nederlandse, haar vader kwam uit
Liberia maar studeerde in Nederland landbouwkunde om zijn kennis in zijn eigen
land in de praktijk te brengen. In 1989 begon de burgeroorlog. Ze werden
bedreigd en ondervraagd. Toen haar moeder haar medicijnen ging halen, kwam ze
niet terug. Ze kan zich niet voorstellen dat ze na 24 jaar nog leeft. Het is
moeilijk te rouwen zonder afscheid. Er waren maar weinigen die met haar
verdriet konden omgaan. Een stichting die ze heeft opgericht, de Mineke Foundation, vult de leegte op.
Hier
het radiointerview op BNR met Coen Verbraak over de serie, waarin hij zegt dat De achtterblijvers een vervolg is op de
serie Op de drempel waarin hij
personen ondervroeg die niet lang meer te leven hebben of inmiddels al
overleden waren. Verbraak kreeg hierop zoveel reacties dat hij niet om een
serie over achterblijvers heen kon. Hier
mijn verslag van de serie Op de drempel. Hier de
site van de Mineke Foudation.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten