Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



donderdag 8 december 2016

The society of the spectacle (1973), documentairefilm van Guy Debord


Diepgaande kritiek op het leven in een wereld met een globale markt

The society of the spectacle is een bijzondere film waarin teksten van de Fransman Guy Debord (1931-1994) uit zijn boek La societé du spectacle uit 1967 als uitgangspunt genomen zijn. Het boek is geschreven in de vorm van 221 polemische stellingen over de consumptiemaatschappij, die beheerst wordt door het spektakel. Daarmee wordt niet de heisa bedoeld die we vandaag de dag meemaken rond Trump of Wilders, maar het dieperliggende, door Marx beschreven warenfetisjisme dat zich in onze geglobaliseerde markt toont in de vorm van beelden, die de werkelijke wereld vervangen door een denkbeeldige.

The society of the spectacle bestaat uit drie delen. De film illustreert boek met fragmenten uit films zoals Pantserkruiser Potemkin (1925), For whom the bell tolls (1943) en Rio Grande (1950). Archiefbeelden over revolutionaire momenten uit de moderne geschiedenis zetten de tekstfragmenten verdere kracht bij. Inhoudelijk gaat het over een wereld waarin het samengaan van politiek en economie ervoor gezorgd heeft dat er een beeldvorming is ontstaan die zich van de werkelijkheid heeft losgezongen en die alles en iedereen in een houtgreep heeft. Het spektakel is een verhouding tussen personen die door beelden bemiddeld is, aldus een uitspraak in het eerste deel, dat De voltooide scheiding heet. Het ware is onderdeel van het onware geworden en wordt zodanig versluierd, waardoor het niet meer te herkennen is.

Het tweede deel, De waar als spektakel getiteld, grijpt terug op ideeën van Karl Marx over de essentie van de warenproductie waarbij men niets meer te zeggen heeft over hetgeen men doet. Men werkt voor een loon en kan daarmee consumptiegoederen kopen, die echter geen verbinding hebben met het eigen leven. De ruilwaarde, die tegenover de gebruikswaarde staat, wordt steeds verder doorgevoerd waardoor de mens zelf een ruilwaarde wordt. De reclame dringt een vals bewustzijn op dat niet meer herkend wordt. Het spektakel staat los van het gewone leven. Het individu blijft zonder geschiedenis achter.

Eenheid en verdeeldheid in schijn, de titel van het derde deel, gaat over de urgentie van de noodzakelijke veranderingen. Het is van belang om reflectie en actie met elkaar te verbinden. Het geproclameerde einde van de geschiedenis is een leugen die verspreid wordt door de geglobaliseerde markt, die de omstandigheden bepaalt waaronder het leven zich voltrekt. Het proletariaat is, anders dan Marx veronderstelde, nog niet klaar om de plaats van de bourgeoisie in te nemen en dient zich eerst bewust te zijn van haar kracht. Het echte leven speelt zich af in het verzet tegen de huidige machten, zoals in de tentenkampen van Occupy en bezettingen van universiteiten, maar ook op het vlak van intimiteit tussen mensen die nooit door de maatschappij ongedaan kan worden gemaakt.

Drie verschillende vrouwenstemmen reciteren teksten van Debord, die door de drank geveld werd. Soms worden die ook als citaten in beeld gebracht. De teksten hebben een hoog theoretisch niveau en worden op dicteersnelheid over de kijker uitgestort. De inhoud is rijk voor een goed verstaander die op de hoogte is van de denkbeelden van Marx. In plaats van een democratie gebaseerd op vertegenwoordiging, bepleit Debord een stelsel van directe democratie. Die kan ervoor zorgen dat in onze tijd met een, door de versmelting tussen politiek en economie, steeds zwakkere parlementaire democratie, de stem van de burger niet verloren gaat.  

Hier de vertaling van de tekst door Jaap Kloostermans en René van de Kraats onder de titel De spektakelmaatschappij uit 1976. De tekst werd door Rokus Hofstede herzien in 2015.De foto toont de omslag van de Franse editie uit 1983.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten