Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zondag 11 december 2016

Theaterrecensie: Volpone, Dood Paard, Toneelschuur, 10 december 2016


Klucht over geldzucht uit de zestiende eeuw knap gerevitaliseerd

Het is alweer twee jaar geleden dat ik de voorstelling Kunst zag, waarin Kuno Bakker en Gilles Biesheuvel van Dood Paard samen met Frank Vercruyssen van Stan de grens tussen kunst en werkelijkheid op hilarische wijze verkenden. In hun eigen collectieve stijl bewerkte Dood Paard dit keer Volpone van Ben Jonson, vriend en tijdgenoot van Shakespeare, dat gebaseerd is op een fabel van Aesopus en zich afspeelt in Venetië. Onderwerp is de menselijke hebzucht. Hoewel er, op een uitspraak van Kuno Bakker na dat geld belangrijker is dan talent, nauwelijks wordt gerefereerd aan de huidige situatie waarin het geld de wereld bepaalt en niemand bij machte is daar verandering in te brengen, raakt de manier waarop Dood Paard het onderwerp voor het voetlicht brengt, de harten van de toeschouwers. Zeker in de bovenzaal van de Toneelschuur, waarin de afstand tussen spelers en publiek zo klein is, dat de voorste rijen af en toe beschermd moeten worden tegen het geweld dat zich vlak voor hen afspeelt.

De bedoelingen van Dood Paard zijn niet van meet af aan duidelijk. De voorstelling begint met een anarchistische toestand waarin de vijf spelers allemaal met hun eigen zaken bezig zijn, zoals het breien van een hemdje of het opblazen van ballonnen. Het rommelige decor, een bijeengeraapt rijtje meubelen te midden van touwen waarmee men doeken kan ophangen, die een bepaalde sfeer weergeven, voegt daar nog meer kracht aan toe. Langzaamaan worden echter de contouren zichtbaar, waarin de vijf spelers heel gemakkelijk van rol wisselen. Hoewel het goed opletten blijft wat er precies op het toneel gebeurt, wordt de opzet steeds duidelijker en daarmee het genoegen om naar de rare fratsen van de acteurs te kijken. Naarmate het einde nadert heeft Dood Paard het publiek helemaal voor zich gewonnen. De rechtszaken waarmee het geschil tussen Volpone en zijn knecht Mosca met de begerige Voltore, Corbaccio en Corvino wordt beslecht, zijn een hoogtepunt op artistiek gebied.

Daarvòòr is de zaak rond de erfenis van de zogenaamd doodzieke vos al kunstig voorbereid. In een rap tempo komen de drie geldwolven in de figuren van respectievelijk een gier, een raaf en een kraai naar het hol van de listige vos (Jorn Heijdenrijk) om voor een flinke tegensprestatie in diens testament te worden opgenomen. De gier (Manja Topper) strooit veren in het rond en zal de vos in juridische zin bijstaan, de raaf komt met een drankje en staat toe zijn zoon Bonario te onterven, de kraai (Gillis Biesheuvel) tenslotte is zelfs bereid zijn vrouw Celia (Lotte Dunselman) aan de lusten van de vos op te offeren. Met hartstochtelijke inzet wordt het verhaal verbeeld. Fraai is een monoloog waarin de vos vermomd als een uitzinnige Italiaanse bisschop het publiek laat zien hoe hij Celia zal gaan verschalken. Als een goochelaar manipuleert hij met lichtjes die de vrouw van de kraai voor hem moeten winnen. De kraai zelf houdt eerst nog een woedende toespraak tot zijn vrouw waarin hij een lijn trekt die zij niet over mag, maar hijlaat zich overhalen door Mosca (Kuno Bakker) om de vos van een denkbeeldige dood te redden. De mimiek van de snode vos spreekt boekdelen, net als de uitdrukking van Celia die heen en weer geslingerd worden wat betreft haar emoties. Het is mooi om te zien dat de vrouw tijdens de ontmoeting met de vos fier overeind blijft. Ze redt zichzelf heel slim door in de huid van de sterke Bonario te glijden en de vos en zijn assistent fysiek te verslaan, waarna de twee gewonde dieren in een hilarische scène ach en wee klagen over de ontmaskering van hun bedoelingen.

De rijke tekst van Ben Jonson met vele verwijzingen naar de klassieke oudheid en enkele sneren naar de Engelse elite, geven de klucht diepgang en de herhaaldelijke inbreuken op de rollen en de vraag of ze hun rol wel goed gespeeld hebben voegen daar nog meer diepte aan toe. Op het eind wisselen de rollen zo snel dat we met een soort slapstick te maken krijgen. De verhoudingen tussen de dieren draaien sneller om dan bladeren aan een boom, hetgeen voor een enorme dynamiek zorgt. Geheel is stijl maakt de vos het af. Hij hoopt op kwijtschelding van zijn straf, waarbij hij zijn vermogen kwijtraakt aan het CCG, het Centrum voor Chronische Geslachtsziekte. De saus van het theater, het applaus, heeft hij in ieder geval binnen. Hopelijk zet het Fonds Podiumkunsten de nipt aan toegekende subsidie aan Dood Paard voor 2017 straks om in een vaste toelage.    

Hier nog veel meer visuele en auditieve informatie over de voorstelling op de site van Volpone, hier mijn bespreking van Kunst, hier meer over Dood Paard. De foto is van Sanne Peper.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten