Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



donderdag 22 december 2016

Verloop van jaren, dichter bij Remco Campert (2016), documentaire van John Albert Jansen


De pijn duurt een mens lang

Vorig jaar schreef Remco Campert de dichtbundel Verloop van jaren met als ondertitel 40 poëtische notities, waarin hij bekende thema’s als liefde, dood, vergankelijkheid en weemoed nog eens beziet vanuit zijn eigen leven. Voor documentairemaker John Albert Jansen was dat aanleiding om een kader rond deze gedichten aan te brengen. Het geheel is een bijzonder portret van de steeds brozer wordende, 86 jarige dichter.

De documentaire opent met een gedicht over de stad waaraan Campert, geboren in Den Haag zijn hart verpand heeft: Amsterdam. Het eindigt heel fraai met het idee om meegenomen te worden door een meisje dat hij eens op een tramhalte zag staan. Zoals de meeste poëzie van Campert is de toon speels en licht.

Daarna gaan we de dag in. Campert scheert zich in zijn ochtendjas, hetgeen aanleiding is voor het gedicht Theater. Daarin beschrijft Campert de staat van de mens als speler van een rol, die hij ook weer kan afleggen, waarna hij op zijn best is. Na het scheren komt het schrijven. Het kost moeite een start te maken, maar een leven zonder letters is ondenkbaar. Op een gedicht moet hij wachten, een column is gewoon een kwestie van gaan zitten en werken. Na een spelletje scrabble met levenspartner Deborah dat hij glansrijk verliest zegt hij dat hij de achterstand van vijfenzeventig verloren spelletjes nooit meer kan goedmaken. We zien hem vervolgens tijdens een optreden met jazzmusici. Het gedicht over Chet Baker, zijn stem een zachte regen sluit nauw aan bij de muziek.

Met het ouder worden komt alles scherper terug, zegt Campert. Hij herinnert zich een reis naar Praag op achttienjarige leeftijd. De aanblik van het verwoeste Duitsland verzachtte de wrok tegen de Duitsers die verantwoordelijk waren voor de dood van zijn vader. Op archiefbeelden praat de jonge Campert over herinneringen aan zijn vader en diens droevige lot dat eindigde in Neuengamme. We zien ook zijn dichtersvrienden Kouwenaar, Lucebert en Schierbeek, die inmiddels allemaal dood zijn. Vooral de houding van Lucebert om zich geheel voor de kunst te geven, inspireerde hem. Verdere verantwoordelijkheid neemt hij niet, zegt Deborah. Poëzie heeft voorrang, duwt alles opzij. Als hij een regel op straat opvangt moet hij meteen naar huis om die te noteren. Tijdens de uitreiking van de Prijs der Nederlandse Letteren in 2015 zegt hij dat men niet schrijft om prijzen te krijgen, maar dat deze prijs toch wel een dikke kers op de taart is.  

Campert kan heel geconcentreerd kijken, bijvoorbeeld naar de reportages over de Tour de France. Deborah memoreert een uitspraak van Jacques Bloem die Campert eens bij een tramhalte zag staan en concludeerde dat de jongen genoeg had aan zichzelf. Volgens Deborah is Campert anders dan andere mannen, minder voorspelbaar, een wonderlijk persoon. Een open cocon, zegt hij zelf. Zijn dochter Manuela wrijft hem in dat hij tegen haar zei dat zij zijn gedichten maar moest lezen als zij hem beter wilde leren kennen. Een vaderlijk type is hij nooit geweest, maar dat heeft hij ook niet overgedragen gekregen van zijn eigen vader. Cleo toont hem een foto van haar moeder op haar sterfbed.

Zelf komt Campert ook in het ziekenhuis terecht. Hij mag na een operatie niet meer roken, maar vindt dit duidelijk te moeilijk. Deborah ziet erop toe dat hij niet, als vroeger, de ene sigaret na de andere opsteekt. Een stel jonge acteurs uit Antwerpen komt langs om een huiskamervoorstelling te geven op basis van zijn teksten. Hij zal blijven voortleven als de vertolker van het pure levensgevoel. De pijn duurt een mens lang. Het vervolg is ongewis, zoals blijkt uit de laatste notitie:

40

Wat zal ik zien
mijn laatste ogenblik op aarde?
Het gezicht van mijn geliefde?
Wat zal ik horen?
De fluistering van haar stem?
De laatste tik van de monitor?
Wat zal ik horen en zien?
De lippen van de verpleegster?
Het kuchje van de dokter?
Horen en zien zullen me vergaan
als de rukwind van de dood
me van mijn adem berooft.
En mijn woorden?
De wind zal ze meevoeren
en over de aarde verspreiden.


Hier het gedicht Theater op de site Muurgedichten.

Bijgewerkt om 17:04 uur. 


Geen opmerkingen:

Een reactie posten