Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 9 december 2016

De trek (najaar 2016), vierdelige reisserie met Bram Vermeulen


Blik in de wereld van zogenaamde gelukzoekers

Onder regie van David Kleiwegt en - in aflevering drie en vier - Alexander Oey reist Bram Vermeulen naar Afrika om meer te weten te komen over de motieven van mensen om naar Europa te komen. Daarmee vult hij een leemte op, die ik niet eens zo opgemerkt heb. Het is zo met veel zaken. Men neemt bepaalde feiten voor gegeven aan en pas als iemand daar de aandacht op vestigt gaat men erover nadenken. Bram Vermeulen komt de eer toe ons bewustzijn tenminste weer een stukje te vergroten.

1. De smokkelaar

Vermeulen is in Agadez, een plaats in Niger aan de rand van de Sahara. Van oudsher worden daar tochten georganiseerd naar Libië, vroeger met een kameel, tegenwoordig met vrachtwagens en terreinwagens. De tocht bedraagt zo’n 250 kilometer en daar doet men zo’n tien uur over. Het is vooral koud. Als men van de wagen valt, stopt men niet omdat men vast kan komen te zitten in het zand. De ongelukkige sterft een eenzame dood.

Vermeulen hoort in een truckerscafé dat de toestand na de val van Kadhaffi onveiliger is geworden. Toeristen ziet men niet meer. Mensensmokkelaars hebben tegenwoordig vrij spel. Ze rijden in nieuwe pick-ups. Het gevaar bestaat dat zij voor de terroristische organisaties gaan werken als Europa de grenzen sluit.

Vermeulen praat met twee mensensmokkelaars die de tochten organiseren. Mousa heeft een Libische vader die niet meer in Niger mag komen. Hij organiseert zijn tochten vanuit zijn supermarkt en laadt wekelijks 25 personen in de bak van zijn Toyota. Aghali studeert en combineert vrijpartijen met vriendinnen met het coördineren van tochten naar Libië. Hij zegt dat er velen dood gaan door de dorst, ziekte of ruzies.

De Europese dienst Eucap die bij Agadez een kantorencomplex laat bouwen om de migratie tegen te houden, wil niet met Vermeulen praten. Het is de vraag of ze in dit bolwerk veel kunnen uitrichten. Zelfs de politie verdient eraan om migranten door te laten. Een bouwmeester zegt dat men niet naar Europa zal gaan als hier voldoende werk is.

2. De xenofoob

Vermeulen onderzoekt de moord op de Mozambikaan Emmanuel door de Zulu Mtinto (1992) nadat diens koning zijn onderdanen had opgeroepen om buitenlanders te verjagen. Daartoe stapt Vermeulen in het hol van de leeuw. De koning vertelt hem dat hij het zo niet bedoeld heeft. Het blijft de vraag of hij het niet als chantagemiddel heeft gebruikt tegen de regering die zijn inkomen gekort heeft. Mtinto werd in ieder geval tot zeventien jaar gevangenisstraf veroordeeld.

De migratie binnen Afrika is groter dan de trek naar Europa en leidt tot problemen waarbij armen elkaar te lijf gaan, zoals in de township Alexandra in de buurt van Johannesburg met de dood van Emmanuel als gevolg. In armoedige flats, die gebouwd werden voor mijnwerkers, woont de familie van de moordenaar. Vermeulen spreekt met de moeder die ziek van verdriet is. Na de dood van haar man kwam ze uit het thuisland naar de township, maar werk was er niet voor haar zoons. Een tante zegt dat ze ook zo’n vechtjas heeft en blij is dat die er niet bij was omdat Emmanuel anders het ziekenhuis niet gehaald had. Ze zegt dat er veel jongeren zijn zoals Mtinto en haar zoon.  

Een fotograaf die toevallig in de buurt was, filmde de steekpartij. Een collega van hem bracht de zwaargewonde Emmanuel naar de kliniek, maar de dienstdoende arts - zelf een buitenlander - durfde niet te helpen. De moeder van Mtinto is geschokt door de foto’s. Ze tekent een brief waarin ze vergiffenis vraagt maar heeft geen geld om naar Mozambique te gaan om de familie van Emmanuel te ontmoeten. Vermeulen stelt vast dat men anderen niet leert kennen door de grenzen die men in zijn hoofd heeft.

De beelden zijn met veel suspence gemaakt hetgeen afbreuk doet aan het onderwerp. Kleiwegt zou zich moeten beperken tot de inhoud, want die is al dramatisch genoeg.

3. De drenkeling

Met Alexander Oey keert een meer ingekeerde stijl terug. Het onderwerp is er ook naar. Het gaat over een boot met zevenhonderd vluchtelingen, die op 18 april 2015 zonk in de Middellandse Zee, de grootste zeeramp sinds de Tweede Wereldoorlog. Vermeulen is in het dorp Maka Kolibantang in het oosten van Senegal dat dertien jongemannen en daarmee een belangrijke investering verloor. De stenen huizen in het dorp zijn gebouwd met geld uit Europa. 

Het dorp heeft migratie in zijn DNA, stelt Vermeulen vast. Hij spreekt met familieleden van de omgekomen jongemannen die soms nog niet in hun dood willen geloven. Een vader, die zijn al sinds 25 januari 2015 niets meer hoorde van zijn zoon, die in oktober 1994 werd geboren, zegt dat hij wellicht in een gevangenis op Malta zit, vanwaar hij geen contact kan opnemen. Het Rode Kruis nam een foto van hem om die te verspreiden in gevangenissen. Vermeulen knipt een nagel van de man af en geeft die aan pathologe Cristina Cattaneo die in Auguste op Sicilië werkt aan het identificeren van de vele slachtoffers. Ze is gewend aan de lijkgeur. Anders dan Europeanen die bij een vliegramp om het leven komen, zoals met de MH17, verdwijnen velen anoniem in een graf. Zij voelt zich steeds meer betrokken bij de slachtoffers die wanhopig moeten zijn geweest om zich aan zo’n hachelijk avontuur te wagen.

De tweeëntwintig jarige Bady Ba was ambitieus maar kon niet zwemmen. De moeder wist niets van zijn reisplannen. Hij heeft nog een keer gebeld uit Libië, maar daarna heeft men niets meer van hem gehoord. Volgens een waarzegster zou haar zoon nog in leven zijn. Vermeulen knipt ook een nagel van haar af. Zij wil graag zijn dode lichaam terug. De onzekerheid is, net als bij de anderen die getroffen zijn, groot.

De burgemeester heeft liever dat de jongemannen in het dorp blijven. Eerder al leverde zijn land veel soldaten in de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Europa zou moeten investeren in fabrieken waarin de dorpelingen zouden kunnen werken. Hij toont een landbouwgebied dat in gebruik kan worden genomen, maar Vermeulen vindt het wel erg heet en schraal.

4. De gedeporteerde

Vermeulen is in de twintig miljoen inwoners tellende Nigeriaanse hoofdstad Lagos. Op de luchthaven is een centrum ingericht, waar uitgezette Nigerianen ontvangen en naar familie gestuurd worden. Dit staat op een deel van de luchthaven waar de vracht afgehandeld wordt. Volgens medewerkers van de dienst omdat sommige uitgezette Nigerianen agressief zijn. De EU beloont de regering financieel voor hun medewerking. De Britten betaalden zelfs een gloednieuw gebouw.

Een taxichauffeur die vier jaar in Nederland werkte maar in Hoek van Holland werd aangehouden toen hij naar Groot Brittannië wilde, vertelt dat hij naar Europa ging om zijn kennis van autotechniek te vergroten. Hij betreurt het dat hij terug is. De wegen zijn hier slecht. Maar hij heeft zich wel onderscheiden met zijn vlucht.

Joy Edobor, die in Nederland tegen haar wil in de prostitutie belandde, werd met haar vier jonge kinderen uitgezet terwijl er nog een hoger beroep liep (zie foto). De kinderen spreken Nederlands en kennen Nigeria helemaal niet. Ze willen het liefst terug. Joy vertrouwt haar familie niet die haar naar Nederland stuurde om geld van haar te krijgen. De kerk bekommert zich om hen. De onderwijzeres vraagt zich af of de kinderen, gezien de financiële situatie van Joy, op school kunnen blijven. Vermeulen zal een actie starten om haar geldelijk te steunen. Hier meer op de site De trek.

Izzy werd op jonge leeftijd door zijn oom meegenomen naar Leeds. Zijn oom verdween en liet hem achter. Hij kwam in een pleeggezin en merkte pas tijdens een schoolreis dat hij illegaal was. Dat men hem uitzette, beschouwde hij eerst als een grap. Omdat hij geen familie heeft, heeft hij zich aangesloten bij een groep jongeren in een gevaarlijke wijk in Lagos. De vrouw die de jongens een slaapplaats aanbiedt maakt zich zorgen over zijn toekomst. Anders dan Nigeriaanse jongeren in Izzy erg kwetsbaar.

Hier meer informatie over de serie De trek, hier het begeleidende nummer Somersault van de Deense groep I got you on tape.


Geen opmerkingen:

Een reactie posten