Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 20 december 2016

Wit is ook een kleur (2016), documentaire van Sunny Bergman


Ontwapenende filmmaakster als breekijzer tegen racistische vooroordelen

Sunny Bergman gooit zoals gewoonlijk de knuppel in het hoenderhok. Na haar stellingname in de Zwarte Pieten discussie, stelt ze de blanke superioriteit aan de kaak. Deze vloeit als het ware voort uit de eerdere discussie. Ze ontmoet daarom dan ook dezelfde weerstand bij mensen die voor de aloude traditie van Sinterklaas zijn, maar ongetwijfeld zal haar breekijzer ook dit keer de harten van de mensen openbreken.

Wellicht is het niet al te slim van Bergman om te openen met een rondgang langs yuppen aan de Amstel in Amsterdam Zuid. Zeker niet om hen te bevragen over de integratie van de witte Nederlander. Daarmee roept ze de irritatie op zich af die ze toch al met bakken tegelijk op zich afgestuurd krijgt. Dapper als ze is, neemt ze de telefoon op om haar belagers te ondervragen over hun woede en soms weet ze daarbij hun toon te matigen.

Bergman stelt in navolging van cultureel antropoloog Sinan Cankaya dat niet alleen de minderheid van de Nederlanders vol zit met racistische denkbeelden maar dat die structureel in de samenleving verankerd is. Een experiment in een gymzaal waarbij negentien deelnemers een stap voor- of achteruit moeten doen na het aanhoren van een stelling die met rassenongelijkheid te maken heeft, doet Bergman tenslotte verwonderd achteruit kijken waar de anderen toch gebleven zijn (zie foto). De zwarte achterblijvers konden echter niets doen aan hun positie. Hun plaats in de maatschappij lijkt samen te hangen met ideeën in hun hoofd, net als die van blanken overigens. De strijd tegen racisme is daarmee vooral een probleem van de blanken, ofwel de witten zoals Bergman hen steevast noemt. Hoogleraar diversiteit Maurice Crul ondersteunt haar mening met de vaststelling dat keuzen van witten, bijvoorbeeld voor een school of een woonplaats, tot een witte bubbel leiden. Hoogleraar Philomena Essed stelt daarnaast dat een witte persoon vaak niet ziet dat men bevoordeeld wordt. Een witte deelnemer aan het gymzaal experiment voelt zich echter duidelijk benadeeld als hij in het nagesprek kritiek krijgt op zijn onbewuste gevoel van superioriteit. Waarmee wordt aangegeven hoe nauw bij elkaar de grenzen van de verschillende posities liggen.

Bergman duikt in haar eigen verleden en praat met haar ouders over racistische vooroordelen in televisieprogramma’s en liedjes. Net als zoveel andere ouders slikten de ouders van Bergman de onbewuste racistische informatie als zoete koek. Het brengt Bergman tot een experiment waarbij kleuters zich moeten uitspreken over de impact die een witte dan wel zwarte pop op hen heeft. Hoewel gisteren in de Volkskrant een brief verscheen waarin getwijfeld wordt aan de juiste vorm van dit experiment, denkt Essed dat de keuze die de kleuters maken niet verwonderlijk is. Men krijgt de racistische vooroordelen met de paplepel ingegoten, hoe erg de blanke ouders uit de middenklasse dit ook vinden. Volgens racisme-trainer Lida van den Broek sluiten we het liefst de ogen voor uitingen daarvan.

Het wordt duidelijk dat empathie hard nodig is om uit de cirkelgang van de rassenongelijkheid te komen. Bergman brengt dit fraai in beeld met twee voorbeelden rond de vermeende zeeheld Michiel de Ruyter. De directrice van het Mauritshuis waar diens portret hangt, kronkelt in de discussie met erfgoeddeskundige Valika Smulders om de plaats het portret te rechtvaardigen, terwijl militairen, geconfronteerd met het portret, nog altijd hun oude vooronderstellingen niet kunnen opgeven. Toch zullen zij ook moeten buigen om een vrediger samenleving mogelijk te maken. Gelukkig hebben we de ontwapenende Bergman als breekijzer.  

Hier meer informatie op de site van de VPRO.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten