Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



donderdag 17 november 2016

Recensie: Een klein leven (2016), Hanya Yanagihara


Lichaam seksueel gebruikte man het strijdtoneel van heden en verleden

De gepijnigde blik op de omslag van Een klein leven spreekt boekdelen. Hoe is het om te leven met ernstig seksueel misbruik in de jonge jaren? Daar kan zelfs een geslepen advocaat niet overheen stappen. Tegelijk leidt het onverwerkte verleden tot moeilijkheden in de vriendenkring. De Amerikaanse schrijfster Hanya Yanagihara valt de eer toe dit psychologische en sociale lijden nauwgezet en in soms ongepolijste taal vanuit verschillende perspectieven aan ons voor te leggen. Waardoor we nog beter de ziel van onszelf en die van anderen kunnen peilen.

Hoofdpersoon van de, in meerdere opzichten, kolossale roman is Jude St. Francis, een jongen zonder ouders die door broeders in een klooster, verzorgers in een internaat en een sadistische gek zwaar te grazen werd genomen, hetgeen een onherstelbare beschadiging aan zijn persoonlijkheid toebracht. Zijn geschiedenis krijgen we mondjesmaat toegediend. We maken met hem kennis na zijn studie wiskunde en rechten als hij voor het Openbaar Ministerie in New York gaat werken en tijdelijk gaat samenleven met zijn boezemvriend Willem Ragnarsson, een jongeman van Zweedse afkomst, die veel weg is voor filmopnames. Tijdens hun studiejaren vormden ze een viertal samen met Jean Baptiste Marion, die in het dagelijks taalgebruik JB wordt genoemd en met Malcolm Irvine die nog lang onder de plak van zijn ouders blijft zitten. De vier jongemannen, waarvan de laatste twee niet blank zijn, komen uit een gegoed milieus en hebben verschillende beroepswegen gekozen: de knappe Willem maakt langzaamaan carrière maakt als acteur, JB oefent het beroep van beeldend kunstenaar uit, terwijl Malcolm op een architectenbureau is gaan werken.

De periode na de studietijd geeft een mooi beeld van de keuzes die men maakt. Anders dan het gewone huisje boompje beestje verhaal zijn de vier niet zo duidelijk in hun seksuele voorkeuren. Jude is met zijn strikte onthouding wat dat betreft een uitzondering, maar de anderen accepteren dat van hem als iets waar ze gewoon geen weet van hebben. Zijn poging om zich van het leven te beroven wordt daarentegen wel met bezorgdheid bezien. Ook door Andy, een bevriende chirurg die de snijwonden verzorgt die Jude zich toebrengt. Andy wil hem zelfs laten opnemen als Jude zich niet inhoudt, maar dat verhindert Jude niet om ermee door te gaan. Hij kan niet anders om de demonen op afstand te houden. Het lichaam van Jude vormt een strijdtoneel waar verleden en heden met elkaar het gevecht aangaan. Diens zelfbeeld is daarbij natuurlijk erg negatief. Hij heeft nauwelijks woorden om over zijn trauma’s te vertellen en kan ook niet bevatten dat de universiteitsdocenten Harold en Julia die hun kind zijn kwijtgeraakt, hem, hinkepoot, als kind wil adopteren.

De roman is opgedeeld in zeven delen. Elk deel heeft een titel, die ik graag verklaar als ingang om iets over deze ongelooflijk rijke roman te vertellen. Het eerste deel heet - net als het laatste - Lispenard Street. Dat is de straat in Manhattan waar Willem en Jude voor het eerst gaan samenwonen nadat ze tijdens hun studie met de anderen op een kamer met twee stapelbedden sliepen. De Postman is de titel van deel twee. Jude krijgt die bijnaam door JB opgeplakt omdat hij post- lijkt in alle opzichten, of het nou over zijn seksualiteit, ras, identiteit of verleden gaat. Jude en JB hebben een hele moeilijke verhouding met elkaar die in deel drie, Illusies, culmineert in een incident waarbij JB op kwetsende manier de draak met Jude steekt. Het axioma van gelijkheid heet het vierde deel en dat gaat over een vreselijk voorval dat Jude in zijn nieuwe, van alle gemakken voorziene appartement in Greene Street meemaakt, waarbij hij door de sadistische Caleb van de brandtrap wordt gegooid. Onderwijl denkt hij aan de vergelijking waarbij iets per definitie gelijk aan zichzelf moet zijn en hem dus eigenlijk niets kan gebeuren. De zelfbeschadiging neemt na de ziekenhuisopname echter alleen maar toe. Zichzelf in de armen en benen snijden is een manier om kalm te worden. Toch luidt het deel daarna De gelukkige jaren, omdat hij daarin met Willem tot een redelijke overstemming komt hun manier van samenleven. Het zesde deel, Beste kameraad, verwijst naar de aanhef van brieven die Willem vanuit alle delen van de wereld naar zijn vriend stuurde. Lispenard Street waar Jude en Harold later rondlopen terwijl Jude een anekdote vertelt over de tijd waarin Willem en hij halsbrekende toeren uithaalden toen ze eens op het dak stonden en vergeten waren de sleutel mee te nemen, maakt de cirkel rond.

Yanagihara springt heel soepel met het tijdsverloop om. Ze kan op een en dezelfde bladzijde heel gemakkelijk maanden of jaren verder springen, maar voor det lezer maakt dat niet zoveel uit. Haar observaties zijn een weldaad, haar blik op de moderne mens die vaker dan vroeger gewoon single blijft, is boeiend om te volgen, al is het isolement, het kleine leven dat Jude vaak kiest, niet helemaal zijn eigen wil:
Soms vraagt hij zich af of ‘eenzaamheid’ een gevoel is dat hij überhaupt zou hebben als hem niet duidelijk was gemaakt dat hij zich eenzaam hóórt te voelen, dat er iets vreemds en onacceptabels aan zijn leven is. Allerlei mensen vragen hem steeds of hij iets mist waarnaar hij nooit heeft verlangd omdat dat niet eens bij hem was opgekomen, omdat hij nooit had gedacht dat hij het zou kunnen krijgen (…). Sommigen vragen het op medelijdende toon, anderen argwanend: de eerste groep heeft met hem van doen omdat ze ervan uitgaan dat hij niet uit vrije wil maar noodgedwongen single is, en de tweede groep staat een beetje vijandig tegenover hem omdat ze denken dat hij single is uit vrije wil, een flagrante overtreding van een fundamentele wet voor volwassenen.’  

Willem vindt het doodzonde dat zijn gevoelige vriend overschiet en voelt zich daar schuldig over. Ook worstelt hij tijdens hun jaren van samenwonen met de paradox tussen een relatie en vriendschap. ‘Alles wat Jude hun kenbaar maakte, wees erop dat hij niet geholpen wilde worden. En toch kon Willem dat niet aanvaarden. De vraag was hoe je iemands wens om met rust gelaten te worden gelaten negeerde, zelfs als je daarmee de vriendschap in gevaar bracht.’ Het zijn vragen om het hoofd over te breken.  

Geen opmerkingen:

Een reactie posten