Filmrecensie: Kurai kurai - tales on the wind (2014), Marjoleine Boonstra

Trekken aan de werkelijkheid tot die zit als een tweede huid.

Marjoleine Boonstra is van alle markten thuis. Ze maakt documentaires over de kunst van Mark Rothko, theatergroep Staal en de relatie tussen mens en dier, zoals in Among horses and men ofwel Man en paard uit 2010. Haar speelfilmdebuut Kurai kurai - tales on the wind situeert ze niet in Nevada, maar in Kirgizië, dat een bijzondere sfeer heeft die in haar film geheel tot zijn recht komt. Onze manier van ervaren is daar maar heel beperkt van toepassing. In de droge steppe waarin de wind tegen de kurai, een stekelige struik, aan blaast, kan men de fantasie vrij spel geven. De inwoners duwen en trekken aan de werkelijkheid tot die zit als een tweede huid, zo heet het in de film.

Boonstra heeft daaromheen een mysterieus verhaal bedacht over Emo, een jongeman van eind twintig die in het Westen woont en teruggaat naar het land van zijn moeder om het geheim ervan te ontfutselen. Zijn vader was al noodgedwongen vertrokken om naar de kurai te luisteren. Op zijn vierde werd Emo al eens verraden door de natuur. De sneeuwvlakte waarop hij zich dacht te bevinden bleek een harde zoutvlakte te zijn.

Deze Emo neemt afscheid van zijn vriendin Vera, die hem ook al heeft bedrogen. Hij neemt de trein naar zijn moederland en komt in de trein een visser tegen die hem vertelt over het weerbarstige land, dat gebukt gaat onder droogte tot de regen met bakken uit de lucht valt. Eenmaal in het land komt hij andere personen tegen die allemaal in een bepaalde verhouding met de natuur staan. Zo is er een vrouw die al jaren lang op een kameel rond rijdt om naar haar dode zoon te zoeken. Sinds ze weet dat hij door herders gedood is, zoekt ze naar zijn graf. Een bestuurder van een tankwagen kan geen afscheid nemen van het meer dat drooggevallen is en neemt daarom het water in zijn wagen met zich mee. De vrouw van een baanwachter is overleden en daarom wil haar man naar de stad waar tenminste plezier te beleven valt.

De mensen uit deze en andere verhalen, die allemaal op een associatieve manier in elkaar grijpen, komen samen tijdens een huwelijksceremonie, waarbij het oog van de gesluierde bruid - in wie we Vera herkennen die Emo is nagereisd - op haar vroegere vriend valt. Emo rent echter weg en zoekt de plaats waar hij geboren is. Hij vertelt de man die hem daar naar toe brengt, het verhaal van zijn vader, zoals zijn moeder hem dat ooit verteld heeft. De twee liggen naast elkaar begraven. Tussen de graven in begraaft hij de haarband die hij bij zijn vertrek van Vera gekregen heeft. Hij beseft wat het geheim van de kurai is.

Het verhaal van Emo wordt door Boonstra zonder veel woorden maar wel met prachtige poëtische teksten en beelden verteld. Zo is er het verhaal over de dode vrouw van de baanwachter die herdacht wordt met een maaltijd op de negenenveertigste dag na haar sterven. Ze heeft enige steun nodig omdat ze nog niet gewend is aan de dood, maar vanaf deze dag zal het haar gemakkelijker vallen om dood te zijn. De kurai is een struik die verder gaat nadat hij zijn zaad heeft losgelaten. Het verhaal van Emo doet daaraan denken. Hij doolt rond net als vroeger zijn vader en de vrouw die haar zoon verloren heeft. Het zijn dit soort verbanden, die de film bijzondere betekenis geven. 

Hier de trailer van Kurai kurai – tales on the wind ofwel in het Nederlands Kurai kurai – verhalen met de wind, hier mijn bespreking van Man en paard, hier De stilte van Mark Rothko, hier Jongens waren we.