Overeenkomsten tussen generaties groter dan de
verschillen
De Japanse filmmaker Yasujiro Ozu portretteert een Japanse
familie die net zo goed elders in de wereld zou kunnen wonen, als we de tatami
matten en de waaiers wegdenken. De verschillen tussen de generaties zijn niet
veel anders dan in Nederland, om maar een willekeurig land te noemen. Dat is
verrassend omdat de Japanners zo gesloten heten te zijn. Tegelijk is men elders
in de wereld niet veel opener is. Ik denk daarbij, om in Nederland te blijven,
aan de West-Friese cultuur, waarin de jeugd zich dood drinkt of zich op een
andere manier van het leven beneemt omdat het moeilijk is om gevoelens te uiten.
Ozu opent met een scène waarin de ouders, die samen met hun lesgevende
dochter Kyuoko in het provincieplaatsje Onomichi wonen, op reis gaan naar Tokyo
om de andere kinderen te zien. De vader zegt meteen al dat zoon Keizo hen in
Osaka zal begroeten, maar daar zien we weinig van. Zonder verdere aankondiging
verplaatst Ozu de plaats van handeling naar een doktersgezin in Tokyo dat
bestaat uit Koichi, zijn vrouw Fumiko en twee zoons, die meteen al boos zijn op
hun moeder omdat hun eigen ruimte wordt opgeofferd aan hun grootouders. Net als
men in Nederland zou doen, zegt Fumiko dat ze niet moeten zeuren.
De verwelkoming van de ouders is nogal koel, maar hartelijk.
Ik bedoel dat er weinig affectie getoond wordt en dat men voorzichtig omgaat
met elkaars gevoelens. De dokter besluit dat er die avond sukiyaki gegeten
wordt. Schoondochter Noriko schuift na haar kantoorwerk aan, hetgeen door de
ouders zeer op prijs wordt gesteld, al zeggen ze dat ze niet zo’n haast had hoeven
maken. Het uitwisselen van nieuwtjes verloopt nogal stijfjes. Ik kan me
voorstellen dat de ouders blij waren dat ze zich konden neervlijen op de
matten. De volgende dag zou de dokter en zijn kinderen met de ouders een
uitstapje maken, maar hij moet naar een ziek kind, waarop oma met de jongste
zoon gaat wandelen en de oudste zoon, een puber eigen, stuurs op de stoel in de
spreekkamer ronddraait.
Een volgende scène speelt zich af in de kapsalon van dochter
Shige, die zelf ook niet veel tijd heeft voor haar ouders en daarom Noriko belt
die een dagje vrij kan krijgen en haar schoonouders Tokyo laat zien. Ze is zelf
ooit getrouwd geweest met een zoon van hen die in de oorlog gestorven is en
heeft nog steeds zijn portret in de kamer staan.
Fumiko heeft het plan opgevat dat de ouders de volgende
dagen naar een badplaats aan de kust kunnen gaan. Dat doen ze ook maar ze
slapen daar slecht door de luide muziek en bedenken dat ze net zo lief naar
huis gaan. Fumiko is teleurgesteld dat ze zo snel terug zijn, temeer omdat ze
die avond een bijeenkomst bij haar thuis heeft. De moeder besluit naar Noriko
te gaan, de vader wil een oude vriend bezoeken. Dat laatste loopt uit op een
drinkgelag, waarin de mannen elkaar eerlijk vertellen wat ze voelen, onder
andere dat het erg is dat zonen dood zijn, maar dat de levenden ook niet
meevallen. De moeder vertelt tegen Noriko dat ze eens moet hertrouwen, maar
Noriko zelf dat ze gelukkig is.
Later in de film als de familie bijeen is in Onomichi omdat
de moeder plots ernstig ziek geworden is en zelfs dood gaat, zegt Noriko tegen
haar schoonvader dat ze wel eens wanhopig is over haar leven, maar dat niet
tegen haar schoonmoeder wilde vertellen. De vader geeft haar het horloge van
zijn vrouw en zegt haar dat zij hem erg lief is. Tenslotte blijft de vader
eenzaam achter als Kyoko weer naar haar schoolklas is.
Ozu werpt in een esthetisch zeer fraaie film op de veranderingen
in de maatschappij na de oorlog. De schoorstenen in Tokyo die af en toe tussen
de veelal in huis gemaakte scènes te zien zijn, duiden op de industrialisatie,
die aan het hechte gemeenschapsleven een einde maakt. De overeenkomsten blijken
groter dan de verschillen en geven aan dat we allemaal mensen zijn die met
dezelfde omstandigheden moeten leren omgaan.
Hier
de trailer van Tokyo Story ofwel Tokyo Monogatari met Nederlandse
ondertitels.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten