De huidige soep is te dun om mensen te voeden
In een tijd van afnemende tolerantie, oprukkend
fundamentalisme en toenemend nationalisme, hebben we charismatische historici
nodig die ons een ander verhaal vertellen. Niemand die dat beter kan dan Simon
Schama. Afgelopen zaterdagmiddag sprak hij in het Nexus Instituut in Tilburg,
een dag later deelt hij zijn visie met Marcia Luyten van Buitenhof.
Luyten vraagt hem wat hij denkt van Israel waar de
conflicten tussen Israëli en Palestijnen weer zijn opgelaaid.
Schama die De
geschiedenis van de joden (2013) schreef, denkt dat het op een religieuze
oorlog kan uitlopen, hetgeen een ramp zou zijn, omdat de essentie van de
onderlinge verhouding is dat men een gezamenlijke ruimte moet delen.
Politiek is voor hem de kunst van het mogelijke. Israël werd
gesticht vanuit twee conflicterende motieven: een vluchthaven voor joden die in
Oost-Europa niet langer getolereerd werden én als een land waar de belofte van
de messias gold. Omdat die echter niet verscheen, bleef het godsdienstig motief
op de achtergrond. Na de oorlog tussen Israël en de Arabieren in 1967 echter, werd
dat motief steeds belangrijker. Schama vergelijkt het met de ontwikkeling in
Noord Afrika, waar een islamitische sekte een bus vol passagiers aanhoudt, de
islamieten laat gaan en anderen doodt. Het gaat erom dat verschillende geloven
daar en elders leren samenleven, omdat er onvoldoende grond is om ieders
voorkeuren te laten prevaleren.
Schama refereert aan de Republiek van de Zeven Verenigde
Nederlanden, die uniek was omdat in die kleine staat te midden van
monsterstaten godsdienstvrijheid gold. Men zag dat er een groter geheel was,
namelijk de handel. Ook in Israël en Palestina werkt men met elkaar samen,
bijvoorbeeld in de filmwereld.
Luyten gaat verder met de multiculturele problemen in Europa.
Schama zegt dat de immigranten een postkoloniale bevolking
vormen en dat die zich niet, zoals het westen dacht, pijnloos liet invoegen in
onze democratische samenleving, vooral niet omdat de beloningen van het
kapitalisme zo ongelijk verdeeld zijn.
Luyten wil weten of een grotere economische gelijkheid een
oplossing zou zijn.
Schama meent van wel. Volgens hem begrijpt de meerderheid
van de immigranten het idee van pluralisme dat wij in het Westen kennen.
Luyten vraagt waarom de normen dan door radicale jongeren
overtreden worden.
Schama meent dat dit spannend is, vooral met de sociale
media als blikvanger. Winkelen of participatie in een banaal en leugenachtig politiek
systeem spreekt niet tot de verbeelding van van allochtonen die een sterk
geloof hebben.
Luyten brengt het stamnationalisme ter sprake zoals dat opkomt
in Schotland en Catalonië.
Schama stelt dat de kleine gemeenschap door de globalisering
wordt weggedrukt. Regionale identiteit is belangrijk voor mensen. Voetbal kan
daarbij belangrijk zijn. Daarnaast dienen we inhoud te geven aan onze pluriforme
Europese identiteit. De economie overheerst nu de politiek. De soep is te dun
om mensen te voeden. Daar is ander voedsel voor nodig. Verleiding voor IS moet
gekeerd. Laat jongeren vechten voor tolerantie. Een historische blik is daarbij
onontbeerlijk. Vandaar het pleidooi van Schama voor meer geschiedenis op
televisie.
Hier
meer over de lezing van Schama en een uitspraak die Rob Riemen aan hem ontlokte voor het tijdschrift
van het Nexus Instituut: "Ik zie het als mijn taak met alle
middelen die ik tot mijn beschikking heb, het besef over te dragen van wat het
betekent mens te zijn. De geschiedenis draagt een tragisch masker. Als we de
volledige complexiteit van wat de menselijke samenleving is, niet begrijpen, de
manier waarop die zich gedraagt en datgene waartoe de mens in staat is, dan
begrijpen we niet goed wat er op het spel staat en welke strijd er gaande is.
Het eervolle aan mijn werk als historicus is dat je een horzel bent, een doorn
in het oog van de zelfgenoegzamen en de machthebbers."
P.s. Een dag later lees ik in de krant dat het Israëlische kabinet het joodse karakter van Israël bij wet wil vastleggen. Dat is nou precies waar Schama tegen waarschuwde. In een land waar Arabieren een vijfde deel van de bevolking uitmaken, kan dat alleen maar leiden tot nog meer spanning tussen de Arabische Israëliërs en de Palestijnen.Nog een dag later lees ik dat het kabinet de stemming over het besluit een week heeft verdaagd, niet zozeer vanwege de maatschappelijke spanningen die het zou opleveren, maar gezien de onrust erover binnen het kabinet zelf.
P.s. Een dag later lees ik in de krant dat het Israëlische kabinet het joodse karakter van Israël bij wet wil vastleggen. Dat is nou precies waar Schama tegen waarschuwde. In een land waar Arabieren een vijfde deel van de bevolking uitmaken, kan dat alleen maar leiden tot nog meer spanning tussen de Arabische Israëliërs en de Palestijnen.Nog een dag later lees ik dat het kabinet de stemming over het besluit een week heeft verdaagd, niet zozeer vanwege de maatschappelijke spanningen die het zou opleveren, maar gezien de onrust erover binnen het kabinet zelf.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten