Cabaretier worstelt met last van een succesvol verleden
In het VPRO radioprogramma Nooit meer slapen spreekt Pieter van der Wielen met Freek de Jonge
over zijn nieuwe theatershow Als je me nu
nog niet kent. Daarin gaat hij in op het fenomeen identiteit gerelateerd
aan de discussie over Zwarte piet en de manier waarop we met de slachtoffers van
de ramp met de MH17 omgaan. Voorwaar een interessante thematiek om de knop van
de radio eens aan te zetten.
Pieter van der Wielen is een aangenaam, goed voorbereid ondervrager van het
kaliber Joris Luyendijk die een dezer dagen econoom Thomas Piketty zal
ondervragen. Hij is rustig, beschaafd en toch ook direct. Zoals in het geval
hij De Jonge vroeg of hij arrogant was, hetgeen door de artiest eerst ontkend
werd, maar later toch zonder tegenwerping werd aanvaard.
Volgens De Jonge komt het gebrek aan identiteit voort uit
het gebrek aan vertrouwen dat men in zichzelf heeft. Met zijn eerdere
pleidooien voor secularisatie heeft hij zichzelf in de voet geschoten. Door de
emancipatie keert de bevrijding zich om in zijn tegendeel. Men vangt het gevoelde gebrek op door een
beeld van zichzelf neer te zetten dat beter is dan men in werkelijkheid is. De
digitale media vormen hierbij een aangewezen hulpmiddel.
Van der Wielen die de nieuwe show al zag, zegt dat De
Jonge daarin terloops zei dat diens hoogtijdagen voorbij waren. De Jonge kan
zich dat niet herinneren en meent dat het ironisch bedoeld zal zijn, want hij
hoort dat zijn programma’s nog steeds beter worden en kreeg in de Volkskrant
een lovende recensie voor zijn nieuwe show.
Van der Wielen gaat in op de begintijd met Neerlands Hoop
toen imago en identiteit bij De Jonge nog ondeelbaar waren. Ze speelden op de golven
van de tijdgeest. Daarna raakten imago en identiteit bij De Jonge uit elkaar. Hij
ging tegen de verwachting van het publiek in en ook de tijdgeest veranderde. Hij
wordt gezien als een vertegenwoordiger van oud links terwijl hij altijd, ook
omdat een cabaretier nu eenmaal het publiek tegen zichzelf in het harnas moet
jagen, de linkse politiek van kritiek voorzag.
Een deel van het gesprek gaat weer over de negatieve
berichtgeving naar aanleiding van uitlatingen van De Jonge op televisie. Dit
staat volgens hem los van zijn programma’s. Hij vreest niet als Seth Gaaikema
weggezet te worden met een negatief etiket, want hij is op zijn zeventigste nog zeer in staat om van
zichzelf af te bijten. Gezien zijn staat van dienst moet hij dat ook wel.
Van der Wielen belooft dat het na een nummer van The blind boys of Alabama, die - heel toepasselijk
gezien het onderwerp - volgens De Jonge ook niet echt blind waren, over
wezenlijke zaken zal gaan, maar veel verder dan een terugblik op de
samenwerking met Bram Vermeulen - die door De Jonge een homo universalis wordt
genoemd, een overrompelende persoonlijkheid met een onuitputtelijke energie - komt
het niet. Voor degenen die afgelopen zomer Freek de Jonge in Zomergasten gezien hebben, is er sprake
van een herhaling, al was het wel nieuw dat zijn vrouw Hella in haar tweede
boek schrijft dat hij teveel in zijn werk vlucht. Volgens De Jonge is dat
echter voorbij na de geboorte van zijn kleindochter die helaas na zeven jaar
weer overleed. O ja, dat hij witte voetbalschoenen gekocht heeft, was mij ook nog
niet bekend.
Wat betreft de relatie tussen imago en identiteit kunnen
we beter luisteren naar de jonge filosoof Arjen Kleinherenbrink, die in de
documentaire Kinderen van het succes zinnige dingen zei over dat het tegenwoordig
minder om persoonlijke vaardigheid gaat als wel de waardering die anderen aan
ons geven, hetgeen de deur openzet tot allerlei opgeklopte beelden over onszelf.
Het kan natuurlijk ook zijn dat De Jonge de verhouding tussen identiteit en
imago alleen op zichzelf betrekt, hetgeen niet te hopen is want daarmee gaat hij
voort op de weg om alleen zichzelf te vullen.
Hier
mijn bespreking van Kinderen van het succes. Hier mijn verslag van de uitzending van Zomergasten met Freek de Jonge. De bijbehorende foto is het omslag van de cd annex luisterboek dat in 2004 verscheen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten