Door ons te verplaatsen in een ander verandert onze
werkelijkheid
Cultuurhistoricus Roman Krznaric is docent aan de School of
Life in Londen en onderzocht hoe de hoog-empathische mens in elkaar zit en hoe
we zo iemand kunnen worden. De neerslag daarvan belandde in zijn boek Empathie.
Wim Brands noemt het een belangrijk boek dat gemakkelijk leest.
Brands vraagt of het boek een zoektocht was naar de tijd in
zijn jeugd dat zijn moeder aan borstkanker overleed.
Krznaric bevestigt dit. Het effect van haar dood werd hem
slechts enkele jaren geleden duidelijk. Daarvoor kon hij nauwelijks huilen of
lachen. Hij ontmoette een oude man die in zijn buurt woonde. Toen hij hoorde
dat de man een filosoof was die net als hij in Oxford gestudeerd had vielen
hem de schellen van de ogen. Nadat hij het empathisch vermogen had teruggevonden
paste hij het toe op zijn kinderen maar ook op het Palestijns Israëlische
conflict.
Brands vraagt naar de oorsprong van de term empathie.
Krznaric zegt dat het van Einfühlung komt, een term die in
de negentiende eeuw werd gebruikt door Duitse esthetici en kunsthistorici om hun
gevoelens voor een schilderij weer te geven. De Amerikaanse psycholoog Ed
Titchener bedacht het Engelse woord om gevoelens voor de ander uit te drukken. In de cognitieve empathie gaat het erom zich in de ander te kunnen verplaatsen. Het
is iets anders dan sympathie, dat een emotionele reactie is die niet gedeeld
wordt. Empathie ontstaat rond het tweede levensjaar. Daarvòòr geeft een zusje
haar knuffel aan een broertje dat pijn heeft, daarna geeft ze zijn knuffel.
Volgens Krznaric zou het op school geleerd moeten worden. In Canada bestaat het
project Roots of Empathy waarin men zich verplaatst in een baby die in de klas komt
of in een rolstoelgebruiker.
Brands vraagt hem of introspectie in onze narcistische
samenleving wel vervangen kan worden door outrospectie.
Volgens Krznaric zijn we te lang aan het navelstaren geweest
en heeft dat niets opgeleverd. Outrospectie is een stimulans om te weten dat
men niet alleen is zoals bioloog Frans de Waal in zijn boek Een tijd voor empathie al verkondigde.
Brands kent nog een geleerde, Kropotkin, die zich in Mutual Aid, geschreven in de jaren na 1890
en uitgegeven in 1901, verzette tegen het concurrentieprincipe dat Darwin
voorop had gesteld. Volgens Krznaric tonen neurowetenschappers aan dat we
sociale wezens zijn.
Brands toont een foto van een oude vrouw die hij in het
begin van de uitzending al liet zien.
Krznaric zegt dat het om de 26 jarige Amerikaanse
productontwerpster Patricia Moore gaat, die ooit in een vergadering van
ontwerpers voorstelde een koelkast gebruiksvriendelijk te maken voor personen
met artritis. Omdat ze geen positieve reactie kreeg, vermomde ze zich als oude
vrouw en ging drie jaar de straat op om te ontdekken hoe dat was voor een
oudere dame. Ze kwam daardoor tot uitvindingen zoals Good Grips.
Brands vraagt Krznaric wat hij onder ambitieuze
verbindingskracht verstaat.
Daarbij gaat het om de gewoonte zich in een ander te
verplaatsen. Gandhi raadde aan het medeleven te vergroten door zich de armste
mens die men ooit zag op te roepen en ook de vijanden die men heeft. Men dient
de fantasie te gebruiken om grenzen te slechten. De Human Library, die twintig
jaar geleden in Denemarken begon, verhuurt mensen met wie men kan praten over
wezenlijke zaken om zo de eigen vooroordelen te overwinnen. Krznaric wil ook
een museum beginnen en vindt dat we ons ook thuis of op het werk kunnen
verdiepen in het empathisch luisteren, hetgeen maakt dat conflicten veel
sneller opgelost worden. Daardoor gaat men ook anders tegen zichzelf aankijken.
Hijzelf interviewde gedurende langere tijd zijn vader die van Polen naar
Australië ging waar hij zelf geboren werd. In zeven jaar tijd verdiepte zich
het contact en opende zijn vader zich meer en meer, waardoor ze ook samen over
zijn moeder konden huilen. In relatie is meer mogelijk dan we denken, zegt Krznaric.
Hier de site van de Human Library. Het zal niet lang duren, denk
ik, tot de Nederlandse afdeling geopend is.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten