Bewuste aandacht als sleutel voor een gelukkig leven
De berichtgeving over de Wake Up beweging, een
boeddhistische jongerenorganisatie, die ook in Nederland is neergezeten, brengt
de Vietnamees monnik Thich Nhat Hanh (1926) in beeld, die vocht voor vrede tijdens
de Vietnam oorlog zonder zich bij een van de strijdende partijen aan te
sluiten. Sinds die tijd leeft hij in Frankrijk waar hij samen met een zuster in
1982 het boeddhistische meditatiecentrum en klooster Plum Village stichtte dat
tot vandaag een belangrijke inspiratiebron, dus ook voor jongeren, is.
Thich Nhat Hanh is een voorstander van het toepassen van het
boeddhistische gedachtegoed in het dagelijks leven. De ondertitel van Het gras wordt groener luidt dan ook Meditatie in aktie. In het Voorwoord zegt vertaalster Judith
Bossert dat meditatie inhoudt dat men datgene wat men doet, zo aandachtig
mogelijk doet. ‘Aandachtig zijn kun je op
ieder moment op iedere plek bij iedere handeling.’
Thich Nhat Hanh noemt onder andere de afwas, het eten van
een mandarijn of het schoonmaken van het huis als voorbeelden waarbij bewuste
aandacht gepraktiseerd kan worden. Wat de laatste activiteit betreft doe ik dat
altijd zo gedachteloos mogelijk. Terwijl ikzelf wekelijks de routine
handelingen verricht die de woning enigszins leefbaar moeten houden, denk ik
aan andere dingen en daardoor gaat de tijd snel voorbij. Thich Nhat Hanh pleit
er juist voor om de handelingen bewust te doen, waardoor de activiteit niet
meer vervelend is. Bewuste aandacht is zowel middel als doel, het zaad als de
vrucht. ‘Als we bewuste aandacht
beoefenen om concentratie op te bouwen, is bewuste aandacht het zaad. Maar
bewuste aandacht is zelf ook het bewuste leven: de aanwezigheid van bewuste
aandacht betekent de aanwezigheid van leven en daarom is het ook de vrucht. Het
bevrijdt ons van onachtzaamheid en verstrooid zijn; het stelt ons in staat
iedere minuut van het leven volledig te beleven.’
Thich Nhat Hanh stelt voor een vrije dag in de week te nemen
waarop men zich oefent in bewuste aandacht. Op die dag doet men de activiteiten
langzamer dan normaal. Men geniet van een kop thee, die men langzaam naar de
mond brengt en duidelijk smaakt. Dit is nog wel wat anders dan de multi tasking
die tegenwoordig zo gepropageerd wordt. Door wie vraagt men zich af. Ook wijt hij
een hoofdstukje aan oefeningen om stil te staan bij de eigen tijdelijkheid, de
verzoening met mensen die je tegenstaan of zelfs bij oorlogsvoerende landen. ‘Begrijp dat de twee partijen in een conflict
niet werkelijk tegenover elkaar staan, maar dat zij twee aspecten zijn van
dezelfde werkelijkheid. Zie in dat het meest wezenlijke het leven is en dat
elkaar doden of onderdrukken niets oplost.’
Het is belangrijk bij het oefenen om de eigen gevoelens en
gedachten te erkennen en ze niet kwijt te willen raken. Door het louter
gadeslaan ervaren we eenheid en valt het onderscheid tussen subject en object
weg. Bewuste aandacht is de sleutel voor een gelukkig leven.
De theorie van het boeddhisme is nogal ingewikkeld, zoals blijkt
uit de soetra’s die achterin het boekje beschreven staan, maar er zijn ook verhalen.
Thich Nhat Hanh illustreert zijn denken aan de hand van een verhaal van Tolstoj,
waarin een koning antwoord wil op drie vragen: Wat is voor ieder ding dan men
doet het meest geschikte moment, wie zijn de belangrijkste mensen om mee samen
te werken, wat is te allen tijde het belangrijkste om te doen. Omdat hij de antwoorden
niet in zijn omgeving vindt, gaat hij naar een kluizenaar die in de bergen woont.
De kluizenaar is bezig zijn tuin om te spitten en de koning neemt het over,
hetgeen andere oplossingen in werking stelt. Door te doen wat voor hem ligt, ervaart
de koning zijn antwoord. ‘Vergeet niet
dat er maar één belangrijk ogenblik is en dat is nu. De belangrijkste persoon
is altijd degene die bij je is, die vlak voor je staat, want wie weet of je in
de toekomst ooit nog met iemand anders te maken krijgt.’ Aldus het commentaar
van Thich Nhat Hanh.
Het gras wordt groener
is een vertaling van de in 1975 uitgebrachte bestseller The miracle of mindfulness dat weer uit het Vietnamees vertaald
werd. Hier meer over de Wake Up beweging in Nederland.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten