Vijf
jonge Russen tegen het opkomende sovjetpatriottisme
De
recente Russische geschiedenis kent nogal wat breukvlakken, die voor verwarring
hebben gezorgd in het leven van de burgers. In de documentaire My Perestroika laat Robin Hessman die
zien aan de hand van het levensverhaal van vijf jonge inwoners uit Moskou. De
documentaire lijkt op een aflevering van de Up serie en wel de 42 Up
aflevering, omdat de vijf vrienden rond 1970 geboren waren en samen met elkaar
op school zaten, School 57 om precies te zijn. Nostalgische beelden en eigen
gemaakte video-opnamen zorgen voor een indrukwekkende film. Op school schreven
de kinderen een opstel over een communistisch rolmodel dat ze als voorbeeld
wilden nemen. Staatsburgerschap was belangrijker dan de individuele ontplooiing.
Rond het presidentschap van Gorbatsjov speelden zich veel intriges af, die uiteindelijk
leidden tot een kapitalistische ontwikkeling onder Jeltsin. Inmiddels haalt Poetin
de teugels weer aan en zweert bij het trotse sovjetpatriottisme.
De
eerste beelden zijn archiefbeelden van de zoveelste verjaardag van de USSR,
jaarlijks met veel ceremonieel herdacht, in de jaren zeventig met Breznjev aan
het roer. Lyuba Meyerson was een van de pioniers van de Komsomol die met een
rode zakdoek om de nek bij de viering aanwezig was. Terugkijkend zegt ze dat ze
er niet echt bij wilde zijn, maar iedereen deed het. Ze waren heel tevreden met
hun Sovjet wereld waarin alles voor hen geregeld werd, zoals vrijwilligerswerk
voor de kinderen. De gehoorzaamheid leidde tot conformisme, zegt Lyuba die inmiddels
getrouwd is met Borya, met wie ze zoon Mark heeft. Ze geven beide
geschiedenisles op de middelbare school. Borya studeert er nog psychologie bij.
Ze wonen in de flat waarin Borya als kind al woonde. Op de lagere school zaten
ze in de klas bij Ruslan Stupin, die in de muziek wilde, Andrei Yevgrafov die
in zaken ging en Olga Durikova die de mooiste van de klas was. Deze vrienden
vertellen ieder hun eigen verhaal van hun jeugd.
Borya
werd in zijn puberteit geconfronteerd met het verschil tussen leer en leven. Leugens
waren een teken van de afbraak van het systeem. Zij rebelleerden tegen het conformisme.
Gorbatsjov, die een toespraak voor de televisie uit zijn hoofd deed, was een
verademing. Hij wilde de USSR ontbinden en de lidstaten meer vrijheid geven. Het
was het begin van de perestroika. Helaas werden de idealen al gauw ontheiligd. Borya
stemt daarom niet. Hij wil zeker geen patriottisme uitdragen en vertelt zijn
klas over het gemeenschappelijke leven op kolchozen en de deportaties daarheen.
Hij hoopt dat de informatie op internet de nieuwe generatie zal behoeden voor
verdere misstappen van de regering.
Lyuba
herinnert zich het protest tegen Reagan en zijn Star Wars programma. Zij waren
zelf voor de vrede en hielpen landen die gebukt gingen onder het imperialisme
zoals Nicaragua. Nu lacht ze om de vroegere werkelijkheid die niet te bevatten
is, zeker niet voor haar leerlingen. Zoon Mark zegt dat de Koude Oorlog eng
geweest moet zijn. Op archiefbeelden zien we oefeningen met gasmaskers. Tijdens
de perestrojka werd er gepraat over de Stalin-tijd. De lege schappen maakten
het leven niet gemakkelijker. Er kwam van alles op, zoals healers, die de, met
propaganda gevulde, lege zielen wilden helen. Ook de kerk werd populair. In
1991 nam Jeltsin de macht van Gorbatsjov overnam. Ze was bij de demonstraties
voor het Witte Huis, waarin het parlement zetelt en voelde dat ze een
historisch moment meemaakte. Ze maakt zich zorgen over de retoriek van Poetin
en zijn anti-westerse uitspraken.
Olga
rookt in haar flat en ziet de vooruitgang met lede ogen aan. Ze bemoeide zich
niet zo met de wereld. Ze werkt, sinds de moord op haar partner door
rivaliserende bendes, voor een bedrijf dat in biljarttafels handelt en doet de
klantencontacten. Ze heeft een kind en woont in een appartement met haar zus. Vroeger
was er niets op televisie. Ze lazen veel boeken en hunkerden naar andere
informatie dan over partijcongressen en oogsten. Ze stemde op de rechtse Zjirivnoski,
maar denkt dat het niet uitmaakt omdat alles al beslist is.
Andrei
wilde iets met mode doen, maar kreeg in de Sovjettijd daarvoor geen kans. Op
het moment dat hij zich aanmeldde bij de partij werd hij afgewezen. Voor hem
een teken dat het systeem rot was. Inmiddels heeft hij een winkelketen met
Franse mode. Vroeger liep hij vaak rond met het hondje van zijn tante. Hij
heeft een vrouw en een kind en kijkt thuis naar Poetin op televisie, maar zijn
vrouw vindt de verheerlijking vreselijk en wil dat hij overschakelt naar een
ander kanaal. Andrei heeft veel werk en zette een tandje bij na de inflatie in
1992. Voor het eerst stemde hij niet.
Ruslan
die een gevoelig zoontje heeft stond zelf vroeger ook buiten de maatschappij.
De rockmuziek van zijn voorkeur was niet te krijgen. Vele jaren waren
hetzelfde. Toen hij uit het leger kwam zag hij hanenkammen op straat en
punkbandjes op televisie en besefte dat er echt iets veranderd was. Hij begon
zelf ook een punkband met opruiende teksten tegen de bourgeosie. Al gauw na de
overwinning van Jeltsin begon de chaos. Hij zegde na twaalf jaar de
samenwerking met de band op omdat het teveel showbusiness werd. Zijn vrouw zette
hem uit huis omdat hij geen consessies wilde doen. Hij geeft nu muziekles. Hij
begrijpt niet dat anderen de oude waarden verkwanselden. In politiek opzicht
verandert er niets, alleen het decor.
Hier de trailer van deze sombere
maar ook bemoedigde documentaire.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten