Schrijven om jezelf te vullen
Als redacteur van De Correspondent praat Lex Bohlmeyer,
die eerder het radioprogramma Casa
Luna maakte, met Franca Treur over haar tweede roman De woongroep. Dat Bohlmeyer zeer onder de indruk is van de roman
maakt het gesprek gemakkelijker. Treur is daar blij mee. Ze leest verschillende
fragmenten voor uit haar roman, waaronder een gesprek dat Elenoor aangaat met
haar vriend Erik die films maakt over de oorlog en zichzelf niet graag laat
zien.
Bohlmeyer gaat door op het feit dat Elenoor contentmanager in
een bedrijf is, een functie waarin ze zich juist niet met inhoud bezig houdt.
Treur bevestigt dat het om ironie gaat. Ze houdt er niet van
als de inhoud al vastligt. Ook De
woongroep begon heel open. Ze kan zich niet voorstellen dat iemand een boek
schrijft waarvan de ontwikkeling geen verrassing vormt. Ze houdt ervan met
clichés te spelen, al worden die vaak niet opgemerkt, zoals een omdraaiing van de
Bijbeltekst Vreest niet etc.
Bohlmeyer merkt op dat Treur als schrijver iets wil ervaren,
zich wil overgeven net als Elenoor.
Goed doen is niet zo gemakkelijk, zegt Treur. Overal zitten
meerdere kanten aan. Ze vraagt Bohlmeyer wat zijn visie daarop is en wordt
daarin bevestigt. Alles is ambigue, ingewikkeld. Vrijheid is niet alleen een groot
goed, maar kent ook een verantwoordelijke kant. Elenoor verlangt naar overgave
en komt na de relatie met Erik in een woongroep terecht die samenleeft in een
oud weeshuis dat een spookachtige dimensie kent.
Bohlmeyer bezigt zelfs het begrip psychose om uitdrukking te
geven aan het gevaar dat Elenoor loopt. Ze is zo leeg dat haar
werkelijkheidsbesef wankelt.
Treur weet niet veel over psychoses maar vindt wel dat het
zoeken naar iets groters vanuit leegte vaak een banale vorm aanneemt. Ze vindt
het vreselijk dat men zich tegenwoordig opsluit in het gezin om aan die leegte
te ontkomen. Dat laatste komt voor uit het feit dat andere verbanden zijn
weggevallen. Ze vindt het een truttige maar logische reactie.
Bohlmeyer vraagt zich af waarom Elenoor niet voor een kind
kiest.
Treur zegt dat Elenoor de schaduwzijden van het gezin heeft
meegemaakt. Ze weet zelfs niet of zij een kind is van haar vader. Zelf had Treur
ook veel moeite met het gezin waaruit ze voortkwam. Ze vindt het wonderlijk dat
mensen het in die kleine ruimte met elkaar uithouden. Ze genoot van het moment
dat ze op zichzelf ging wonen en geniet daar nog steeds van.
Bohlmeyer springt naar het onderwerp kijken en vooral het kijken
naar jezelf.
Treur vindt dat het onderscheid tussen jezelf en het beeld
dat een ander van je heeft te groot is. Dit wordt in de hand gewerkt door
Facebook, dat van jonge mensen verlangt een ideaalbeeld van zichzelf te
schetsen. Het gevolg is dat het zelfgevoel vermindert.
Bohlmeyer vraagt haar of ze daarmee een verloren generatie
typeert.
Treur vindt zeker dat men tegenwoordig een wereldbeeld mist.
Anderzijds geeft het ontbreken daarvan haar de vrijheid om zichzelf te zijn.
Zeker na haar calvinistische opvoeding.
Ze raakte het beeld van een strenge God langzaam kwijt,
woonde ze zelf in een woongroep in Nijmegen om toch nog iets gemeenschappelijks
te beleven. Schrijven is daarentegen voor haar een betere manier om zichzelf te
vullen.
Bohlmeyer wijst erop dat Erik en Elenoor elkaar toch weer
tegenkomen, omdat een huisgenote in de woongroep hem aantrekkelijk vindt.
Elenoor vrijt met hem vanuit het beeld van die huisgenote. Bohlmeyer noemt het tragisch
omdat Elenoor niet zichzelf is, maar ook fantastisch dat zij zich op een creatieve
manier van zichzelf bevrijdt.
Treur heeft zelf last van haar publieke rol, vooral als men
haar zaken in de mond legt die ze niet deelt. Het is moeilijk met de inperking om
te gaan, maar ze denkt dat het went. In de loop van de tijd trekt ze het zich
minder aan.
Bij dat laatste moest ik denken aan een interview met Joost
van Velzen in Trouw van 18 januari
j.l. Het lijkt me vreselijk als er iemand op je dak gestuurd wordt zonder veel
kennis van literatuur die meteen begint over negatieve recensies. Dan liever
Lex Bohlmeyer die probeerde verbanden te leggen tussen roman en leven, al was
het jammer dat de aard van de vervreemding en de leegte niet benoemd werd. Het dwangmatig
benadrukken van de eigenheid is juist een teken van het verval van het individu
en een direct gevolg van spookachtige economische wetten die ons regeren.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten