Tot hoever moet je gaan in de strijd tegen onrecht?
De documentaire De
dwaze zoon begint en eindigt met Maarten Mourik, de vader van de
documentairemaker, bovenop een berg zand als een wat machteloze triomfator over
alles wat met recht te maken heeft. Mourik was diplomaat en dichter en maakte
een punt van het flauwe verzet in Nederland tegen banden met de familie
Zorreguieta. Zijn zoon staat na diens dood voor de vraag of hij diens stokje
moet overnemen.
De dwaze zoon refereert
aan de Dwaze moeders van het Plaza de Mayo en kreeg een motto mee ontleend aan
Cees Buddingh. De zoektocht van de Argentijnse Alejandra Slutzky naar haar door
het kolonelsregime van Videla vermoorde vader wordt afgewisseld met de
protesten van Mourik tegen de band van Nederland met een dochter van Jorge Zorreguieta,
die minister van Landbouw was in de dictatuur.
Alejandra Slutzky is in 1977 naar Nederland gevlucht, maar
woont inmiddels weer in Buenos Aires. Haar zoektocht gaat langs instellingen
die dozen bewaard met botten van slachtoffers. Dozen met gebroken beenderen
duiden erop dat men van grote hoogte uit vliegtuigen in het water is gegooid. Later
bezoekt ze met haar broer de gevangenis waar men vastgehouden en gemarteld werd
en spreken ze met een begrafenisondernemer over een geschikte begraafplaats. Alejandra
is besloten het proces tegen de beul van haar vader bij te wonen.
We zien archiefbeelden van de beginnende relatie tussen
Willem Alexander en Maxima en de wisselende reacties daarop in de media.
Maarten Mourik sprak zich in de media uit tegen de komst van Maxima, maar kreeg
een boze reactie van het koningshuis en dreigbrieven van monarchisten. In een
praatprogramma verwijt hij PvdA-er Rehwinkel dat men geen actie onderneemt,
alsof men in Nederland een zwijgplicht heeft opgelegd gekregen over deze
kwestie. De maatschappelijk bewogen kersttoespraken van Beatrix over onrecht vormen
jarenlang een scherpe tegenstelling met de schrijnende zaak in haar persoonlijk
leven.
In 2001 deed Maarten Mourik aangifte tegen Zorreguieta.
Maxima was inmiddels met de kroonprins verloofd. Het is een opsteker dat
onderzoeker Baud Zorreguieta fout noemt, een term die men in de Tweede
Wereldoorlog bezigde voor mensen die met de vijand heulde. Als lid van de
regering had hij beter moeten weten. Maxima vroeg haar vader naar de kwestie,
maar hoorde van hem dat hij nergens van wist en geloofde hem op zijn woord, zo
zei ze tegen Paul Witteman. Sonja Barend vraagt Maarten Mourik waarom hij zich
zo vastbijt in een zaak die hij nooit kan winnen. Mourik zegt dat het om het
recht gaat dat moet zegevieren en om de moraal. In 2002 sterft Mourik.
Tien jaar later wordt zijn zoon Matte zelf vader en ontdekt
bij het inrichten van de kinderkamer de archiefdozen van zijn vader. Hij vraagt
zich af of hij verder moet gaan met de zaak. Hij praat erover met zijn broer en
zussen, die de acties van hun vader respecteren. We horen dat de vader vooral
tegen onrecht opkwam omdat hij als dwangarbeider de oorlog meemaakte en zich machteloos
voelde over de moord op zijn vrouw. Matte is net als zijn vader overtuigd van
de schuld van Zorreguieta. Terwijl Job Cohen en Diederik Samson menen dat
Zorreguieta bij de kroning aanwezig kan zijn, wordt de aangifte vernieuwd.
Matte tekent. De appel valt niet ver van de boom. Inmiddels kan de aangifte worden uitgebreid met aanklachten over vermissingen van
personen, zoals de vader van mede aanklager Alejandra. Op 7 november
2011 deelt advocate Liesbeth Zegveld mee dat Zorreguieta toch wordt vervolgd.
Tijdens de abdicatie van Beatrix hullen de aangeklaagde, het koninklijk huis en
het ministerie van Justitie zich in stilzwijgen. Tenslotte wordt de aanklacht tegen Zorreguieta niet ontvankelijk verklaard.
Een van de meest opzienbarende conclusies die uit de
documentaire te trekken valt dat Nederland ver achterop is geraakt wat betreft de
aandacht voor mensenrechten. Het bezoek van de minister president en het
koningspaar aan het feestje van Poetin vormde daarin een voorlopige dieptepunt.
In de jaren zeventig, met Max van der Stoel als minister van Buitenlandse Zaken,
sprong Nederland heel wat minder nonchalant om met rechten van minderheden. Het
waren de jaren van internationale solidariteit, een begrip dat de huidige
regering zich wel eens ter harte mag nemen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten