Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



maandag 3 februari 2014

Marli Huijer over Discipline, VPRO-Boeken, 2 februari 2014



De golfbeweging tussen vrijheid en discipline

De arts en filosofe Marli Huijer behandelt in Discipline dat als ondertitel Overleven in overvloed heeft, de toestand op dit gebied in het hedendaagse Nederland. De vele beelden en berichten over huiselijk en zinloos geweld lijken het belang te onderstrepen om het hierover eens te hebben. Wat is er mis gegaan dat we onszelf zo slecht in de hand hebben?

Huijer onderscheidt vier vormen van discipline. Naast gehoorzaamheid aan orde en tucht, gaat het om aanpassing aan de regels die in de buitenwereld gelden. Daarnaast is discipline verbonden met werken aan jezelf. Tenslotte heeft het, als je anderen een belofte doet zoals zij met de uitgever van haar boek, ook te maken met een relatie.

Huijer was al langer geïnteresseerd in het onderwerp. In de jaren tachtig las ze het werk van Foucault over disciplinering. Vervolgens zag ze overal disciplinerende structuren in de maatschappij. Foucault vroeg om een weerwoord. Het verzet tegen de disciplinering in de jaren zeventig leidde tot een gebrek eraan, met vuilnis op straat en spijbelende scholieren als gevolg.

Wim Brands maakt een pas op de plaats en wil weten hoe disciplinering in zijn werk gaat.
Huijer vertelt over scholen die met hun tijdsindeling en programma’s een structuur opleggen. Dat is in ziekenhuizen en andere instituties ook zo. Overal liggen mensen aan de leiband.

De disciplinering is volgens Huijer na de Tweede Wereldoorlog in Nederland losgelaten omdat men de kadaverdiscipline van de Duitsers verafschuwde. De persoonlijke vrijheid werd belangrijker zonder dat aandacht werd geschonken aan de sociale context met kwalijke gevolgen van dien. Hans Achterhuis schreef over het open ontwerp van de metro, die leidde tot onveiligheid omdat men er geen rekening mee gehouden had dat mensen vernielingen zouden aanrichten. De stelling van Huijer luidt dan ook dat persoonlijke vrijheid niet meteen betekent dat men verantwoordelijkheid neemt voor gemeenschappelijk bezit en dat persoonlijke vrijheid niet leidt tot sociaal gedrag. Daartoe is (zelf)disciplinering nodig.

Het gaat Huijer niet om keurige burgers, maar, zoals de ondertitel van haar boek luidt, om te overleven in overvloed, zoals de omslag ook laat zien. Ze meent dat wij ondanks de crisis nog steeds in overvloed leven en dat die meer disciplinering vraagt dan in de jaren vijftig, toen men nog geen douche, auto laat staan een smartphone had. Zelfs de armen zijn rijker dan toen. In een tijd van overvloed komen ze in de verleiding om te stelen.

Brands wijst op geluiden die het neoliberalisme daarvoor verantwoordelijk stellen.
Huijer stelt dat de roep om disciplinering zowel van links als van rechts komt. Rechts zegt dat de persoonlijke vrijheid uit de hand gelopen is, volgens links zou het neoliberalisme de persoonlijke vrijheid geperverteerd hebben. Huijer meent dat men echter vergat aandacht te schenken aan de sociale context. Er is altijd sprake van een golfbeweging tussen vrijheid en discipline. In het onderwijs is onder invloed van beide stromingen een kentering gaande.

Brands vraagt wat het gevaar daarvan is.
Huijer denkt dat overheden en andere machten meer controle krijgen op de burger, bijvoorbeeld door app's. Het onderwijs kan een institutie zijn die de burger bagage meegeeft om zelfdiscipline te ontwikkelen.

Die laatste stelling lijkt me een dooddoener. Huijer zou de vrijheid ook kunnen afzetten tegen toekomstige mogelijkheden of kijken naar de oorzaken van onvrijheid. De materiële overvloed heeft veel onvrede met zich meegebracht. Mensen realiseren zich dat ze bekocht zijn. Kortom, het was een gespreksonderwerp dat  nogal beperkt bleef. Dat laat niet onverlet dat het gebrek aan discipline in de maatschappij een probleem is, maar dat is discipline net zo zeer, bijvoorbeeld als mensen elkaar gaan verklikken.






 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten