Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



maandag 17 februari 2014

Bezoek aan Bergman (2013), documentaire van Jane Magnusson en Hynek Pallas



Commentaren bij films van regisseur die zijn stempel op de filmgeschiedenis drukte

Jane Magnusson en Hynek Pallas maakten een documentaire waarin de Zweedse filmregisseur Ingmar Bergman centraal staat. Hij trok zich op het toppunt van zijn roem terug uit de publiciteit op het afgelegen eiland Farö, dat hij leerde kennen tijdens de opnames voor Persona. Hedendaagse filmmakers zoals Inarritu, Allen, Scorsese, Von Trier en Haneke bezoeken het huis van Bergman, die in 2007 overleed en praten over zijn nalatenschap. Ik hoopte op een onderonsje, maar het is een rommelig geheel waarin iedereen zijn zegje doet en de meesten in hun eigen omgeving gefilmd worden. Anderzijds was het wel weer leuk om bekende regisseurs van een andere kant te leren kennen. Ontzag is de algemene deler, al gaat Von Trier daar natuurlijk tegenin. Hij vindt ook het eiland een onprettige plek.

Tomas Alfredson heeft het gevoel dat hij het graf van iemand gaat bezoeken en Claire Denis hoort bij aankomst een intercom die haar waarschuwt niet naderbij te komen. Ze is bang dat er opeens een grote hond op haar afkomt. Ze zal verder ook niet zoveel zeggen. Ze voelt zich niet op haar gemak en verlaat voortijdig het gezelschap. De beheerster maant iedereen om bij de ingang van het huis de schoenen uit te trekken en sloffen te dragen. Men is vooral onder de indruk van de bibliotheek van Bergman (zie foto), die dagelijks naar drie films keek. Haneke maakt foto’s. Hij herkende zich in Bergman die fundamentele vragen stelde, omdat hij zelf protestants werd opgevoed. Hij vindt het jammer dat Bergman de videoband van The pianist met slechts vier sterren waardeerde.

De documentaire wisselt informatie over de levensloop van Bergman en zijn films af met commentaren van de regisseurs. In 1952 kwam diens internationale doorbraak met de erotische film Zomer met Monika (die me aan Zomerhitte deed denken). Bergman krijgt een relatie met hoofdrolspeelster Harriet Andersson.
Woody Allen was zeer opgewonden over de naaktscènes, die nieuw waren in die tijd.
Denis zegt dat de film op haar lijf geschreven was, alsof Bergman die voor haar had gemaakt.
Von Trier zegt dat seksuele opwinding altijd een probleem was voor Bergman en dat hij excessief masturbeerde.

In 1955 loopt de relatie met Andersson op de klippen. Bergman is somber en vreest dat hij maagkanker heeft. Om tegenwicht te bieden aan zijn somberheid maakt hij de romantische komedie Glimlach van een zomernacht. Francis Ford Coppola was onder de indruk van de opbouw. Daarna gooide Bergman het over een andere boeg met Het zevende zegel, waarin de dood als een persoon rondwaart. De film zou hem genezen hebben van zijn doodsangst. Alexander Paine vond de film niets, maar is zo’n beetje de enige. Volgens Allen helpt het als men de Deense en Duitse filosofie kent, al is Bergman daarnaast ook een geweldig verteller. Hij dacht zelf al vroeg na over de dood. Die is zo beangstigend dat men beter de aandacht op andere zaken kan richten.

Bergman had een enorm werktempo. Naast films maken schreef en regisseerde hij voor toneel. In de kliniek waarin hij opgenomen was, maakte hij Wilde aardbeien waarin een professor terugziet op zijn leven. Allen was door deze film verkocht, Zhnang Yimou vindt het een universeel portret van het menselijk bestaan. In De maagdenbron speelt zich een strijd af tussen christenen en heidenen. Een dochter van een gelovig man wordt tijdens een pelgrimstocht verkracht en vermoord. John Landis hield er niet van, Scorcese zegt dat er een voor-christelijk element in het werk van Bergman zit, dat frictie geeft. Elke nieuwe film ontsluit een ander niveau, is een spiritueel debat, is een gesprek met Bergman zelf.

In 1960 krijgt Bergman een verhouding met actrice Liv Ullmann. Inarritu bekijkt de harten op de binnenkant van de kastdeur en vraagt zich af wat die te betekenen hebben. Demonen dwongen Bergman te blijven werken,bijvoorbeeld aan Het uur van de wolf. Angst is de motor van de cultuur, zegt Haneke. Von Trier zegt dat de films van Bergman steeds persoonlijker werden.

In de jaren zeventig richtte hij zijn pijlen op het burgerlijk gezin. Na Scènes van een huwelijk steeg het aantal echtscheidingen in Zweden. In 1976 week hij vanwege beschuldiging over belastingfraude uit naar Duitsland. Herfstsonate werd in Noorwegen opgenomen. In 1981 waren de sombere jaren met Fanny en Alexander voorbij. Bergman vierde triomfen. Coppola werd erdoor geïntrigeerd en herkende Goethe’s Wilhelm Meister in de film, Allen zegt dat de close-ups van het doek spatten, maar Von Trier was teleurgesteld over het populaire karakter van de film. Hij heeft, anders dan Thomas Vinterberg, nooit een reactie van Bergman gekregen, maar houdt desondanks zielsveel van hem.   

Hier meer op de site van de VPRO.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten