Onverstoorbaar gaat de vader op weg naar daar
Hoe is het om een dierbare te verliezen? De pijn van het
onherroepelijke staat als een muur tussen leven en dood. Als men als ouder een
kind verliest, stuit men pas echt op een massieve muur, een die van beton is.
Die niet te doordringen is. Woorden zijn niet mogelijk om de diepte van de pijn
weer te geven. Er lijkt niets anders mogelijk dan berusting, te leven met het
verdriet, het zo goed mogelijk overleven.
David Grossman liet het er niet bij zitten. Hij probeerde
toch woorden te vinden voor het verdriet over zijn zoon die in de oorlog van
Israel met Libanon om het leven kwam.
De man in Uit de tijd
vallen worstelt met zijn gevoelens van rouw die de levende veroordeelt tot
eenzaamheid en besluit na vijf jaar zwijgen weg te gaan, te gaan lopen, naar
daar, naar gene zijde. Zijn vrouw gaat niet mee. Hoe kom je terug van daar als
er al zo’n plek bestond, vraagt ze hem ongerust. Ze ziet niets in de
onderneming, maar ze ziet de waanzin en het verdriet in de ogen van haar man en
laat hem wel gaan.
In poëtische termen beschrijft de man zijn tocht. Het is immers
niet mogelijk zich anders uit te drukken. ‘De poëzie is van mijn rouw de taal.’
Hij komt anderen tegen, wordt gevolgd. In de eerste plaats door de stadschroniqueur
die dertien jaar daarvoor als nar voor de hertog werkte, maar inmiddels anderen
in de gaten houdt en de rol van verteller op zich neemt.
Langzamerhand verschijnen er ook anderen op het toneel, want
zo lijkt het wel te zijn. Ze kennen allemaal het trauma van het verlies van een
kind. Het zijn de meest vreemdsoortige personen zoals een centaur, die
schunnige taal uitslaat, en de oude rekenonderwijzer van de stadschroniqueur die
deze ervaring delen. Ook de hertog is niet ontkomen aan het verlies. Een
vroedvrouw spreekt over de onmogelijkheid om een ander te kennen. De lopende man
hoort dat, maar hij gaat door, onverstoorbaar.
Kijk, nu val ik,
zal ik vallen -
en ik val niet.
Kijk, mijn hart, nu
zal het stilstaan -
en het valt niet stil.
De anderen volgen hem tot het een stoet wordt, cirkelend om
de stad. Op weg stuiten ze op de muur die er eerder niet was. Ze hebben verwijten
aan de doden. Ze besluiten ze in de aarde te gaan graven en gaan liggen in de
gedolven graven tot ze zich hun eigen bestaan weer herinneren. De lopende man wil
graag leren de herinnering te scheiden van de pijn.
Grossman werkte twee jaar aan Uit de tijd vallen. De woorden
die heeft gevonden om uitdrukking te geven aan zijn verdriet kunnen een troost
zijn voor anderen die zich in vergelijkbare omstandigheden bevinden. Ze nemen
iets weg van de hardheid van de dood. of zoals de man het zegt: hij (zijn zoon,
rs) is dood maar zijn dood is niet dood. Er is adem binnen in de pijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten