Dichter boven mens
Richard Curson Smith portretteert in de documentaire die in
het Engels Ted Hughes – stronger than
death heet, de Engelse dichter Ted Hughes (1930-1998), die op persoonlijk
gebied in zijn leven veel voor zijn kiezen kreeg. Nadat zijn vrouw Sylvia Plath
met gas een einde aan haar leven maakte, trouwde hij met een ander die precies
hetzelfde deed. Connie Palmen schreef Jij
zegt het (2015) over het drama dat Hughes en Plath beleefden en won daarmee
dit jaar de Libris literatuurprijs, Curson Smith laat allerlei intimi van
Hughes aan het woord, waaronder Frieda, de dochter van Plath en Hughes die voor
het eerst van zich laat horen.
In Birthday Letters (1998), de dichtbundel die Hughes negen
maanden voor zijn dood in publiceerde, sprak hij zich uit over zijn relatie met
Plath. Frieda las ze met verbazing over de gevoelens van haar vader over haar
moeder. Biograaf Jonathan Bate zegt dat hij er dertig jaar aan werkte en dat de
schim van Sylvia voor hem het ware was. Het zoeken naar een persoonlijke stem
tekent de ontwikkeling van zijn dichterschap, dat eindigde met Birthday Letters.
Curson Smith gaat terug naar de
geboortestreek van Hughes in West Yorkshire. Hij woonde daar tot zijn zesde,
maar de natuur maakte veel indruk op hem en de jacht en de dood komt vaak terug
in zijn werk. Frieda herinnert zich dat haar vader haar ooit leerde een das te
villen. Volgens Simon Armitage, die spreekt vanuit een schouwburg waar hij
Hughes ooit zag optreden hetgeen hem inspireerde om ook dichter te worden,
leverde de streek de brandstof voor zijn verbeelding. Volledige eenwording met
de natuur, zocht Hughes. Zijn studie Engels in Cambridge brak hij af na een
visioen over een vos als symbool voor de magie in het leven. Daarna stapte hij
over naar de antropologie. Volgens televisiemaker Melvyn Bragg werd zijn
interesse in het mysterie van de geest gevoed door Robert Graves die The White Goddess (1948) schreef, een
boek over het dichterlijk scheppen van mythes.
De ontmoeting met de blonde
Amerikaanse Plath die een witte godin voor Hughes was, leidde binnen vier
maanden tot een huwelijk. Biografe Elaine Fernstein zegt dat Plath, die al werk
gepubliceerd had, over een enorme energie beschikte en dat ze zijn gedichten
uittypte en opstuurde. Goede recensies deden de rest. Plath kwam na de geboorte
van hun dochter Frieda in een depressie waarvoor ze met elektroshocks werd
behandeld. De Amerikaanse dichter Robert Lowell (1917-1977) inspireerde haar om
over haar inzinkingen te schrijven, niet alleen in poëzie maar ook in de roman The bell jar (1963), die vertaald werd
als De glazen stolp. Een vrouw uit
Devon bood het gezin een vakantiewoning aan en wilde wel voor Frieda zorgen,
maar kreeg pas een jaar later een reactie. Het gezin vestigde zich in Devon en
verhuurde het appartement in Londen aan Assia Weevil die op bezoek ging in
Devon en een relatie kreeg met Hughes, waarop Plath hem uit huis zette. Uit
woede over een hoorspel dat Hughes schreef over de kwestie, opende Plath in
1963 de gaskraan van het fornuis. Hughes ging zwaar gebukt onder het drama en
kreeg in 1969 ook nog de dood van Assia, die wilde dat hij volledig voor haar
koos, en haar dochter te verwerken. Na dit drama, waarmee hij de hoon van
feministen over zich afriep, trouwde hij vervolgens in 1970 met verpleegster
Carol Orchard die hem bijstond tot zijn dood. Armitage zegt dat zijn laatste
bundels zeer succesvol waren, waarmee we weer terug zijn bij Birthday Letters. Tot slot declameert
Frieda nog een gedichtje dat ze schreef ter herinnering aan het werk en de
brieven van haar vader.
Het portret wordt verlevendigd met gedichten van Hughes in
combinatie met fraaie beelden zoals de vlucht spreeuwen tijdens het gedicht Second chance of a jaguar uit 1967.Hughes komt in de documentaire naar voren als een man die zijn dichterschap boven zijn relaties stelde en daarvoor de tol betaalde.
Hier
de trailer waarin Hughes een deel van het gedicht Examination at the Womb-Door uit 1970 reciteert, waarnaar de titel
van de documentaire verwijst.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten