Hoboïst met onverwoestbare natuur, knap gevangen met de
camera
Hans Polak die op 1 april j.l. op zeventigjarige leeftijd
overleed, maakte de laatste jaren boeiende documentaires, onder andere over
striptekenaar Dick Matena en kindsoldaat Herbert Curiël. Daarvoor maakte hij Die ellende is een goudmijn, een zeer
imponerend portret van hoboïst Han de Vries (1941), dat de ondertitel Over de levenskunst van Han de Vries
draagt.
Polak begint in het Cuypershuis in Amsterdam waar De Vries
woont. Pierre Cypers ontwierp het huis in 1881. De Vries zit achter de piano
terwijl een gids van Open Monumentendagen de bezoekers rondleidt op de begane
grond. Een van hen bekijkt een collage van De Vries waarop een ansichtkaart uit
Westerbork van een mevrouw De Winter aan mevrouw De Vries te zien is.
De Vries neemt de cd box in ontvangst waarin zijn levenswerk
zit opgeslagen. Hij zegt dat hij veel dank verschuldigd is aan zijn leraar Jaap
Stotijn, die een vaderfiguur voor hem was. Op de presentatie van de box spreekt
hij op blitse schoenen de aanwezigen toe. Hij verwijst in een grap over het
feit dat er weinig hoboïsten aanwezig zijn naar dirigent Bruno Walter, die eens
bankiers uitnodigde op een feestje. Walter zei dat hij, als hij musici
uitnodigde, het altijd over geld moest hebben. Een aanwezige zegt dat De Vries
behalve de beste hoboïst van Nederland ook de grootste clown had kunnen zijn.
De Vries tekent en schildert na zijn afscheid als hoboïst.
Hij vraagt zijn vrouw Iki Freud, die hem ontmoette tijdens het
Prinsengrachtconcert in 1993, om haar mening over een tekening, maar zij laat
zich er niet over uit. Wel over het feit dat hij veel kletst als hij een paar
glazen wijn op heeft. Later zegt De Vries dat hij wat dat betreft lijkt op zijn
vader die ook een stevige drinker was. Rosita Steenbeek raadde hem aan les te
nemen bij Robert Webster en dat heeft hij gedaan. Tekenen is een vorm van
expressie die hij in het begin van zijn leven uitoefende en die hem weer
terugbrengt in het verleden. Hij werkt aan een collage van brieven van zijn
grootvader uit Westerbork die geschreven zijn op boekhoudvellen waarop de
termen transporteeren en getransporteerd voorkomen. Zijn vader werd opgepakt
voor zijn geboorte en naar een kamp in de buurt van Berlijn getransporteerd.
Han zag hem pas na de oorlog voor het eerst. Zijn moeder zat ondergedoken in
Amsterdam en zelf was hij ondergebracht bij een christelijk gezin in
Amstelveen. De gedachte of hij later nog zou worden opgehaald ontroert hem danig.
Hij gaat terug naar huisgenoten van na de oorlog in de Prins
Hendriklaan. De zusters Suze en Miranda Krug vertellen over zijn moeder die hem
veel alleen liet en dat Han vaak zat te tekenen of boven hun hoofd op zolder
zat te drummen. Suze zegt dat zijn moeder jaloers was op zijn talenten. Han
vertelt aangedaan over een compositie van zijn vriend Willem Breuker die hij de
titel Wuivend riet meegaf, naar de
bijnaam van zijn lange dunne vader in het concentratiekamp.
In de wereld van de uitvoerende kunsten paste het niet om
het over de eigen gevoelens te hebben en dus hield hij die veertig jaar binnen.
Inmiddels ervaart hij de ellende als een goudmijn. Hij tekent en schildert met
plezier, al valt er ook wel eens een traan in de namiddag. Verder geniet hij
van autorijden, vooral door de P.C.Hooftstraat, en racefietsen. Zijn fietsmaat
Richard zegt dat hij Han op sleeptouw neemt omdat die anders zijn huis niet uitkomt.
Met Marte Röling overlegt hij over de keuze van werk voor een expositie. Hij
tekent veel verdwijnende figuren. Dat heeft te maken met een tweevoudige
verlating, eerst in de oorlog en daarna door de scheiding van zijn ouders.
Tenslotte zien we nog werk van hem dat hij aan het Joods Historisch Museum
heeft geschonken. De Vries is een voorbeeld van een man met een onverwoestbare
natuur, die knap gevangen is door Hans Polak.
Hier
mijn bespreking van Dick is Boos (2015),
hier
die van Kindsoldaat van Hitler (2014).
Hans Polak was de vader van Sacha Polak die de film Hemel en de documentaire Nieuwe
tieten maakte. Hier
mijn recensie van Hemel (2011), hier
mijn bespreking van Nieuwe tieten (2013).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten