Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



maandag 10 augustus 2015

Simone van Saarloos, VPRO-Zomergasten, 9 augustus 2015



Vriendschap overleeft volgens aanstormend feministisch talent

Simone van Saarloos (Summit,1990) is de jongste Zomergast ooit, maar zeker niet de minste, al heeft ze nog wel tijd nodig om uit te botten, bijvoorbeeld tot de Nederlandse Simone de Beauvoir, die heel eventjes in de uitzending ter sprake kwam, namelijk in een door Wilfried de Jong geciteerde column, die geen column, maar een fictie stuk bleek te zijn. Na de vaak lange fragmenten op het gebied van kunst en relaties ontstonden gisteravond vaak wat vertwijfelde gesprekjes, zoals over de fotograaf Gregory Crewdson of filmmaakster Charlotte Dumas, die duidden op een nog niet uitgekristalliseerde geest. In het laatste geval - naar aanleiding van de documentaire The widest Prairies (2013) - was er wel een aanzet tot een theorie namelijk over het uitsluiten van bepaalde groepen, in dit geval paarden, met als gevolg dat we met een vals sentiment blijven zitten, maar hoe dat anders kan weet Van Saarloos zelf ook niet.  

Van Saarloos studeerde filosofie en literatuurwetenschappen in New York en Amsterdam, zat in het Nederlands rugbyteam en werkt voor de Volkskrant, Vrij Nederland en Das Magazin. Daarnaast schrijft ze drie keer per week een column in NRC. next. In dit najaar komt haar pamflet Het monogame drama uit en ze werkt aan een roman. In de aankondiging zegt ze dat ze haar eigen universum wil tonen, zodat de kijker over zijn eigen wereld zal gaan nadenken.

Ze begint met een provocerend filmpje Headshot (2006) van Jennifer Lyon Bell, dat de onvermoede kijker de stuipen op het lijf zal hebben gejaagd. Een nogal onzekere jongeman vraagt zich voor de camera af hoe het zal zijn om door een meisje gepijpt te worden. In het filmpje zien we ruim tien minuten alleen zijn gezicht in beeld. Het zou mij van mijn lust afhouden, maar de jongeman weet zich daaraan toch over te geven. Na afloop vraagt Van Saarloos meteen aan De Jong of hij deze porna erotisch vindt, maar dat bleek niet het geval. Van Saarloos zelf was getroffen door het ongemak dat volgens haar altijd aan seks kleeft.

Nadenken is een van centrale onderwerpen van Van Saarloos, die vervolgens een fragment laat zien van een interview met haar inspirator Hanna Arendt uit 1964 - dat Zomergaste Nelleke Noordervliet overigens twee jaar geleden ook al liet zien. De Duitse filosofe werd bekend vanwege haar verslag over Eichmann proces waarin ze de banaliteit van het kwaad benadrukte. In het interview praat ze over het begrijpen van haar denkproces. Schrijven helpt daarbij. Volgens Van Saarloos was Adolf Eichmann nooit een nazibeul geworden als hij zich gerealiseerd had wat hij aan het doen was toen hij de transporten naar de gaskamer organiseerde.

Van Saarloos denkt vooral na over liefde en relatievorming buiten het geijkte monogame kader. Ze voelt de tekortkoming van het leven in de geest en wil het lichaam en het lijfelijke een grotere plaats in het denken - en doen - geven. Rugby was daarvoor een goede voedingsbodem. Tijdens een scrum rook ze het angstzweet van de tegenstander diep in haar neus. Door ludieke ervaringen kan men loskomen van geijkte patronen over de wijze waarop men met elkaar omgaat. Ze haalt Gestalttherapeut Fritz Perls erbij die in de jaren zestig een methode had ontwikkeld om mensen te bevrijden van hun trauma’s die tot starre gewoontepatronen leidden, maar vraagt zich zelf af of creatief werk toch niet beter is dan wroeten in het verleden.

Boeiend is een fragment van Paradies Liebe (Ulrich Seidl, 2012) waarin twee oudere Oostenrijkse dames tijdens een strandvakantie in Kenia aan hun gerief komen. Hoewel De Jong spreekt van een win win situatie ben ik het met Van Saarloos eens dat dit soort toestanden, hoewel wellicht op persoonlijk niveau niet eens zo slecht, in maatschappelijk opzicht verwerpelijk is, net zoals de hele ongezonde Westerse toeristenindustrie gebaseerd als die is op uitbuiting van mensen en groepen. Van Saarloos is ook slecht te spreken over de romantische liefde die zich op één exclusieve persoon richt. Ze ziet meer in meerdere verbindingen tegelijk en haalt daarbij een gedicht van Rumi aan over het veld van mogelijkheden, hoewel een en ander volgens mij elkaar niet hoeft uit te sluiten: men kan één liefdesrelatie onderhouden en daarnaast vele vriendschappen cultiveren.

In Girlhood (Céline Sciamma, 2014) wordt het opgroeien van zwarte meisjes in een Parijse achterbuurt getoond. Van Saarloos vindt het van belang dat een vrouwelijke regisseur de film maakte. Hoewel dat ook wel een man kon zijn geweest, gaat het toch vooral om de achtergrond van waaruit gefilmd wordt. Ze vindt het belangrijk om de lezer daarover duidelijk te geven. In Bill Kill (Tarantino, 2003) wordt het geweld verheerlijkt. Van Saarloos schaamt zich daarvoor, maar verlekkert zich er ook over. De Jong ontfutselt haar dat dit mogelijk te maken heeft met de jaren uit haar jeugd dat ze in een rolstoel zat en, net als de hoofdpersoon in Bill Kill, geconfronteerd werd met haar beperkingen.

Het engagement van een schrijver komt ter sprake naar aanleiding van een fragment uit een documentaire van Hans Keller uit 1985 waarin Remco Campert met zijn writers block op bezoek gaat bij de druk tikkende Rudy Kousbroek in Parijs. Het brengt Van Saarloos tot de uitspraak dat men vroeger ook niet zo geëngageerd was als men zich voordeed. Zelf had ze moeite om zich te verbinden met de Soedi Arabische blogger die stokslagen kreeg na zijn kritiek op het regime. Ze vraagt zich af of haar verslaggeving daarover niet te gemakkelijk was en of dat echt een verschil maakte. Ze is daarom zeer te spreken over de persoonlijke manier waarop Olly Lambert in The bombing of al-Bara (2012) de burgeroorlog in Syrië versloeg. In de videoperformance Ribbons (2014) van Ed Atkins wordt de kijker heen en weer geslingerd tussen willen begrijpen en niet kunnen begrijpen. Rapper Typhoon bracht met zijn lied Van de regen naar de zon ter gelegenheid van tweehonderd jaar Koninkrijk op 30 november 2013 zichtbaar vervreemding in de Ridderzaal teweeg, waarmee we weer terug zijn bij de overrompelende kracht van de liefde, zoals die te zien is in Les amours imaginaires (Dolan, 2010). ‘Vriendschap overleeft,’ roept Van Saarloos als ware het - zo beseft ze zelf ook - haar strijdkreet. Daarna gaat ze met De Jong nog een partijtje handdrukken, hetgeen dit aanstormend feministisch talent met veel feminine kracht met gemak wint.

Hier mijn bespreking van Les amours imaginaires.      

Geen opmerkingen:

Een reactie posten