Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



donderdag 20 augustus 2015

Project X: (9) De onzichtbare werkelijkheid (2000), documentaire van Pieter Fleury



Kijkje achter de schermen van de televisiejournalistiek

Pieter Fleury koppelde het negende gebod, dat zegt dat gij geen valse getuigenis mag spreken tegen uw naaste, aan een markant voorbeeld uit de televisiejournalistiek, namelijk de verslaggeving rond het drama in Screbrenica. Het is interessant om eens een kijkje achter het nieuws te nemen en dit onderwerp ligt nog eens extra gevoelig. Later zegt Fleury tegen filmacademiestudente Mea de Jong dat de vraag naar de waarheid hem altijd al geboeid heeft, vooral omdat die zo lastig te vatten is. De werkelijkheid is onzichtbaar, niet met een principe te vangen en steeds weer anders.

Fleury ondervraagt NOS verslaggever Gerri Eickhof die ten tijde van de genocide onder de moslims in voormalig Joegoslavië verslag deed van de oorlog. Hij zegt dat hij de essentie van hetgeen zich ergens afspeelt over het voetlicht wil brengen en dat zijn moeder daarbij een goed referentiepunt is. Als zij geboeid heeft gekeken naar zijn reportage dan zullen er velen zijn die dat gedaan hebben. Na een bombardement op het gebouw van de staatstelevisie in Belgrado toonde hij zich in zijn verslag in het Zes uur journaal (zie foto) geschokt, omdat er vrienden van hem werkten. Hij doorbrak zijn eigen principe dat hij niet persoonlijk betrokken met het onderwerp diende te zijn. In Hilversum veranderde men zijn commentaar in het Acht uur journaal. Zo zijn de verhoudingen, zegt hij gelaten.  

Samen met een cameraman gaat hij vijf jaar later terug naar Screbrenica om verslag te doen van de herdenking van de moslims bij de legerbasis van Dutchbat in Potocari, een plaats in de gemeente Screbrenica. Fleury filmt de voorbereidingen, de acties ter plaatse en de communicatie met Hilversum. Er zijn beelden van de lijkenzakken in een enorm mortuarium, die met Nederlands geld gefinancierd is. Fleury vraagt of dit Eickhof schuwt maakt, maar hij heeft er, anders dan met beelden uit Rwanda waar het Franse leger lijken met een bulldozer begroef, geen moeite mee. Hij wil begrijpen hoe dit zo gekomen is. Hij regelt een interview met de voorzitter van de partij van Karazic, die een herdenking in Screbrenica niet nodig vindt. Eickhof heeft evenmin problemen met uitspraken van anderen, zolang zijn eigen eindcommentaar geen voorbarige conclusies bevat. Hij oefent zijn commentaar voor een televisiescherm in de hotelkamer waarbij ook de cameraman aanwezig is. Later bezoekt hij een oudere moslim die zijn huis laat herstellen door Servische bouwvakkers. De man heeft er geen moeite mee om de voormalige aartsvijanden de klus te laten doen. Een andere moslim heeft weinig vertrouwen in de Servische extremisten en de internationale gemeenschap. Hij bevestigt de vraag van Eickhof of hij bang is. Fleury vraagt Eickhof of de laatste man zijn verhaal niet al te erg nuanceert. Soms houdt het op, geeft Eickhof toe.

Op 11 juli 2000 is er in Hilversum druk overleg over de reportage van Eickhof betreffende de herdenking in Potocari. Omdat bussen met mensen in de file staan wordt het moeilijk nog in het Zes uur journaal erover te berichten. Eickhof is ontdaan over het verdriet van de Bosnische vrouwen en vertelt tegen nieuwslezeres Pia Dijkstra dat hij haast heeft en dat ze straks in de uitzending maar moet vragen wat bij haar opkomt. In de uitzending van acht uur vertelt hij dat de eerste steen voor een monument niet gelegd is vanwege een meningsverschil tussen de Serviërs en de Bosniërs. In de auto op de weg terug zegt hij tegen de cameraman dat ze de huilende vrouwen onder zijn quote hadden moeten zetten. Een dag later voert hij overleg over een herdenking van Serviërs. Fleury vraagt of het onderwerp nieuwswaarde heeft. Eickhof geeft toe dat het wellicht onder de drempel zit. Soms wordt zijn berichtgeving gestuurd door de kennis van de kijker en is dat frusterend, al is dat dit keer niet zo. Hij vindt dat alle partijen schuld hebben aan de oorlog. Door het bezit van zware wapens van de Serviërs kwam hun geweld veel zwaarder aan. Hij belt met de redactie in Hilversum die het verslag wel wil hebben vanwege het fraaie beeldmateriaal, maar later komt er weer een kink in de kabel.

Mea de Jong stelt het principe van Fleury dat men niets dan de waarheid zal tonen, ter discussie. Ze schetst zelf een ander beeld met hetzelfde materiaal, maar Fleury vindt dat ze manipuleert, omdat men altijd de context moet laten zien. Fleury wil ethisch verantwoord filmen, niet dwingend zijn en legt de kijker uit wat hij doet. In dat kader wil hij dat De Jong de camera ook op zichzelf richt. De Jong wil Eickhof voor haar karretje spannen door Fleury met een vals voorwendsel voor het blok te zetten, maar Eickhof wil daaraan niet meewerken en Fleury prijst dat. Hij vindt het een mooi voorbeeld van het niet doorbreken van de integriteit.

Hier het acht minuten durende aandeel van Mea de Jong in dit project.


Geen opmerkingen:

Een reactie posten