Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



donderdag 11 december 2014

Theaterrecensie: The Marx Sisters, Toneelschuur Haarlem, 10 december 2014



Dilemma tussen maatschappelijke actie en individuele vervulling

De Nederlandse acteur en auteur Willem de Wolf las een paar jaar geleden in Triëst de biografie Liefde en kapitaal van Mary Gabriel over het leven en gezinsleven van Karl Marx. ‘Een tragisch boek over een tragisch gezin is het; armoede, veel armoede, ziekte, dode kinderen, foute echtgenoten, gemiste kansen.’ Hij zag er meteen een voorstelling in en polste Sara de Roo en Natali Broods over hun rollen van respectievelijk Tussy en Laura, de twee dochters van Marx met heel verschillende karakters.  

The Marx Sisters begint op beschouwende wijze en deze toon wordt aangehouden, naast de humor natuurlijk. De Wolf regisseert, legt uit, voegt toe en voegt in. Moeiteloos gaat het van Triëst terug naar de jaren na de dood van Marx in maart 1883. De gelaagdheid die hierdoor ontstaat houdt de kijker geboeid. De Wolf vertelt hoe hij gegrepen werd door de biografie. De jongste dochter Tussy was de lieveling van haar vader en kreeg alles te zeggen over de literaire nalatenschap, terwijl Laura het nakijken had. Ze werd niet eens op tijd op de hoogte gebracht van het overlijden van haar vader, waardoor ze de begrafenis miste. De conflictstof tussen de twee lag hiermee op tafel. De Wolf voelde, zo zegt hij in zijn opening, een innerlijke noodzaak om hier iets mee te doen. 

Het stuk speelt zich af rond een toespraak voor een menigte arbeiders in het Londense Hyde Park in augustus 1889, zes jaar na de dood van Marx. Tussy staat samen met haar man Edward Aveling op een aardappelkistje en vraagt zich af wat ze moet zeggen. Het moet vooral niet te moeilijk zijn. Laura bevindt zich onder het gehoor. Tussy zwaait naar haar zus als ze haar opmerkt. Laura wil dat ze vooral niet te lang zwaait, want ze heeft weinig behoefte opgemerkt te worden. Ze is daar om met Tussy over de nalatenschap te spreken. Tussy ziet niets in openbaarmaking van de briefwisseling tussen hun ouders, omdat hun moeder zich daarin antisemitisch heeft uitgelaten, Laura denkt dat ze er veel geld mee kunnen verdienen.
(Overigens werden de zussen toch nog rijk na de erfenis die Friedrich Engels aan hen naliet.)

Kern van de voorstelling is de ontmoeting tussen de twee zussen na de toespraak in Hyde Park, die wel in het tekstboekje staat, maar niet door De Roo werd uitgesproken. Alleen de mop van Slavoy Zizek over een politiek gevangene, die tegen zijn vrienden heeft gezegd dat hij in brieven uit het werkkamp met rode inkt de waarheid zal vertellen, blijft gehandhaafd. Helaas is de rode inkt niet leverbaar in het kamp. Tussy/Sara zegt over de mop van Zizek: ‘We hebben alle vrijheid die we willen. Maar wat we missen is rode inkt: de taal om onze onvrijheid te articuleren. De manier waarop ons geleerd wordt over vrijheid te spreken vervalst de vrijheid.’ Een uitspraak om over na te denken.

De zussen leven in dermate verschillende werelden, dat zelfs een knuffel onecht aanvoelt. Zoals de achterflap van het tekstboekje zegt gaat het om de keuze tussen opoffering (Tussy) en zelfontplooiing (Laura). Tussy is een idealiste, Laura leeft liever in het heden. Ze koos voor een gezin, maar moest accepteren dat haar drie kinderen overleden. De woordenwisseling tussen de twee is fel met oneliners als:
Tussy/Sara: Jij verwart onafhankelijkheid met onverschilligheid.
Laura/Natali: En jij afhankelijkheid met idealisme.
Moeten we ons richten op de toekomst waarin alles beter zal zijn of dienen we contact te houden met onze eigen gevoelens? We komen in een spagaat als we zowel maatschappelijke actie als de vervulling van ons individuele mens-zijn nastreven. 

The Marx Sisters is het resultaat van de samenwerking tussen de Vlaamse theatergroepen Stan en De Koe. Na de voorstelling is de tekst voor tien euro bij de groep verkrijgbaar. Wellicht kan Willem de Wolf nog eens een scenario schrijven over het gezin Marx, waarin de tegenstelling tussen theorie en praktijk schuurt. Ik zie Damiaan de Schrijver, die samen met Matthias de Koning de scenografie van The Marx Sisters voor zijn rekening nam, met zijn enorme baard al helemaal voor me in de vaderrol.  
Gepost door op

1 opmerking:

  1. Anoniem11 december 2014 om 22:37

    (…)waarin de tegenstelling tussen theorie en praktijk schuurt.

    Dat is ons probleem, als wetenschapper of als politicus. het veronachtzamen van de praktijk als we theoretisch bezig zijn. Dat is een tussen gebied waar ik in geïnteresseerd ben. Mijn boek natuurlijk..

    gr

    BeantwoordenVerwijderen

Abonneren op: Reacties posten (Atom)