Democratie ondermijnd door sociale ongelijkheid
De documentaire Inequality
for all gaat over een lezing die econoom Robert Reich (1946) op de
universiteit van Berkeley, Californië voor studenten hield over de grote
sociale ongelijkheid in de Verenigde Staten. Robert Reich is klein van gestalte
maar groot van visie. Hij was minister onder Clinton en onder Carter en heeft
humor, want hij zegt dat hij ook al onder Lincoln diende. Hij is in Berkeley om
de jongeren een riem onder het hart te steken en hen op te roepen tot sociale
verandering. Hij is in ieder geval een heel wat overtuigender spreker dan Al Gore
met zijn colleges over klimaatverandering.
Het interactieve college van Reich gaat over drie vragen:
wat gebeurt er op het gebied van rijkdom en inkomen in de VS, waarom gebeurt
dat, en ten derde, is dat erg? Filmmaker Jacob Kornbluth illustreert het betoog
van Reich met voorbeelden uit het leven van alledag. Daarnaast zijn er
animaties die de woorden van Reich kracht bijzetten.
Reich stelt dat de verschillen tussen inkomen en vermogen steeds
groter worden. Hij baseert zich op de onderzoeken van Saez en Piketty. Hij
toont een grafiek die lijkt op een hangbrug met pijlers die staan voor de jaren
1928 en 2007 (zie foto), vlak voor de crises. Een schuldluchtbel zorgde in beide perioden
voor economische instabiliteit. Reich hamert erop dat de middenklasse zeer
belangrijk is voor een gezonde economie. Zij vormen het hart van de economische
bestedingen. Durfkapitalist Nick Hanauer zegt zelf dat een miljonair zoals hij
zelf maar beperkt uit eten en naar de kapper kan, dus zijn geld wegsluist. Dit
wordt onttrokken aan de economie.
Reich legt vervolgens uit waarom de verschillen tussen
inkomen en vermogen groter worden. Sinds het eind van de jaren zeventig zijn de
lonen achtergebleven bij de productiviteit. Vakbonden werden in die tijd monddood
gemaakt door bedrijven die hun concurrentiepositie niet in gevaar wilden brengen.
Achtergronden daarbij waren de globalisering en nieuwe technologieën. Hierdoor
konden producten overal ter wereld geproduceerd worden. Het drukte de lonen in
de V.S. Samen met minder banen en hogere kosten voor het levensonderhoud leidde
dit tot problemen in middleclass gezinnen. De positieve spiraal die in de jaren
na de Tweede Wereldoorlog ontstond, werd vanaf eind jaren zeventig doorbroken
door een negatieve. Reich vertelt met veel humor dat een omslagpunt in de jaren
negentig lag toen hij minister onder Clinton was. Hoewel hij hamerde op
investeringen in onderwijs, werden de verschillen alleen maar groter. Reich
zegt dat er geen reactie van de middenklasse kwam omdat vrouwen meer gingen werken,
mannen en vrouwen meer uren gingen werken en men daarbij ook meer leende,
hetgeen mogelijk was door de prijsstijgingen van huizen, leidend tot de huizenbubble
in 2008.
Het gevolg van de steeds grotere ongelijkheid is dat de
democratie ondermijnd wordt. De topinkomens kunnen macht kopen. Hun belastingen
zijn door Reagan lager dan die van de middenklasse. Door de begrotingscrisis
die daarvan het gevolg is, zijn studenten de dupe. Studeren wordt steeds
duurder. Het verschil tussen waarden en werkelijkheid moet volgens Reich de
bijl zijn die aan de wortel van de maatschappij staat. Hij roept op tot sociale
verandering om de maatschappelijke ontwrichting te keren. Hij vertelt daarbij
een persoonlijk verhaal. Omdat hij als kleine jongen vaak gepest werd, zocht
hij steun bij grote jongens. Toen een van hen eens de marteldood stierf omdat
hij zich had ingezet voor hulp aan zwarten, veranderde dat het leven van Reich.
Hij wilde daarna de machtelozen bevrijden uit de ketenen van de machtigen en
roept de studenten op hetzelfde te doen.
Hier
de trailer met daarin ook de hangbrug.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten